Πικρές επισημάνσεις στο ημερολόγιο του Κάρτερ



Παρασκευή, 1 Οκτωβρίου, 2010
Tρεις αναφορές - σοκ περιέρχονται στο ημερολόγιο του πρώην προέδρου Τζίμι Κάρτερ, με τίτλο «Το ημερολόγιο του Λευκού Οίκου». H πρώτη, ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ θεωρούσαν δευτερευούσης σημασίας τη λύση του Κυπριακού, η δεύτερη ότι οι ηγέτες των δυο πλευρών της Κύπρου ήταν «μαριονέτες» της Αθήνας και της Αγκυρας και η τρίτη, ότι σε σύσκεψη στο Λευκό Οίκο με ομογενείς ηγέτες ενώ δημόσια διαφωνούσαν μαζί του ιδιωτικά τού δήλωναν πλήρη συμπαράσταση και του έσφιγγαν το χέρι. Αναλυτικότερα, αξίζει να σημειωθεί ότι στα αυτοβιογραφικά βιβλία των πρώην προέδρων των ΗΠΑ δεν είναι διόλου σύνηθες να καταλαμβάνουν χώρο θέματα που ενδιαφέρουν Ελλάδα και Κύπρο. Κι αυτό ανεξάρτητα από το πόσο απασχόλησαν τους Αμερικανούς Προέδρους στη διάρκεια των θητειών τους. Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί το προαναφερόμενο βιβλίο του Τζίμι Κάρτερ που μόλις κυκλοφόρησε.
Ο κ. Κάρτερ διετέλεσε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1977 ως το 1981. Στην αρχή τουλάχιστον της θητείας του κλήθηκε να επιλύσει το Κυπριακό, που ήταν σε αναβρασμό λόγω της τουρκικής εισβολής τρία χρόνια πριν. Και πράγματι, το επιδίωξε, αλλά φαίνεται ότι οι αναμνήσεις του δεν ήταν ιδιαίτερα κολακευτικές, ούτε για τις ηγεσίες Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας, ούτε όμως και για την ελληνοαμερικανική ηγεσία της εποχής εκείνης, κάτι που οφείλουμε όμως να το αντιμετωπίσουμε με αυτογνωσία, αν θεωρούμε ότι ακόμη υποφέρουμε από τις ίδιες «παιδικές» αρρώστιες.
Δεκαοκτώ είναι οι αναφορές του πρώην Προέδρου στα θέματα που μας ενδιαφέρουν άμεσα. Ο αριθμός και μόνον σε ένα ημερολόγιο Αμερικανού πρώην Προέδρου αποτελεί από μόνος του είδηση. Κι αυτό το ξύπνημα των αναμνήσεών του δείχνει ότι τουλάχιστον ήταν άνθρωπος καλών προθέσεων, που ίσως τον απογοήτευσαν οι άλλες πλευρές με τις οποίες συνομιλούσε. Κι ίσως το ενδιαφέρον του στο Κυπριακό που δεν καρποφόρησε να ήταν και ο λόγος που τον ώθησε να συμπεριλάβει τις σχετικές αναφορές στο ημερολόγιό του από τη θητεία του στο Λευκό Οίκο.
Και βεβαίως, θεωρούμε ότι, αποδεικνύουν από αμερικανικής πλευράς τα στοιχεία που οδήγησαν σε διαχρονικό αδιέξοδο την επίλυση στο Κυπριακό, αφού δεν κρύβεται σε κάποιες αναφορές και ο σαρκασμός του πρώην Προέδρου.
Οι αναφορές αυτές ίσως θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε μάθημα της πολιτικής επιστήμης επί των διεθνών σχέσεων για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για το πώς μπορεί κάποιος να «μιλήσει» με έναν «πλανητάρχη».
Από τις αναφορές του Τζίμι Κάρτερ, δύο τουλάχιστον θα εκπλήξουν δυσάρεστα πολλούς αναγνώστες και βεβαίως αποτελούν προσωπικές του διαπιστώσεις, όπως τις διαμόρφωσε μέσα από τις επαφές του.
Η πρώτη, αφορά στη διαπίστωση του πρώην προέδρου ότι οι πολιτικές ηγεσίες Ελλάδας και Τουρκίας δεν περιελάμβαναν την επίλυση του Κυπριακού στην κορυφή της ατζέντας τους, λόγω φόβου σύγκρουσης στο Αιγαίο και η δεύτερη διαπίστωση ήταν ότι οι ηγεσίες των Ελλήνων και Τούρκων στην Κύπρο ήταν απλώς μαριονέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας, αντίστοιχα. Ισχυρισμός που τουλάχιστον για τους Τουρκοκυπρίους ακόμη λέγεται και αποτελεί και ένα από τα επιχειρήματα των Ελλήνων για το συνεχιζόμενο αδιέξοδο.

Τι ακριβώς όμως γράφει στο βιβλίο του ο κ. Κάρτερ;
15 Φεβρουαρίου 1977. «Εργαζόμαστε σε όλη μου τη θητεία να δώσουμε τέλος στη διαμάχη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την Κύπρο και να βελτιώσουμε τις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών. 33 χρόνια μετά, το πρόβλημα παραμένει άλυτο».
Δευτέρα 9 Μαϊου 1977: «Oταν επέστρεψα στο Αεροδρόμιο Χίθροου, ο Κλαρκ Κλίφορντ πρώην υπουργός Αμυνας και ειδικός απεσταλμένος του Κάρτερ στην Κύπρο- με συνάντησε για να μου δώσει αναφορά για τα ελληνοαμερικανικά, όπου επικρατούσε εχθρότητα λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης, αλλά και απροθυμία να εμπλακούν σε πόλεμο για το Αιγαίο. Και οι δύο πλευρές υποβίβαζαν το Κυπριακό, που είναι σημαντικό για τις ΗΠΑ, σε δευτερεύον θέμα για τους ίδιους».
10 Μαϊου: «Είχα μία συνάντηση με τους Ελληνες νωρίτερα. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι οι Ελληνες είναι άγγελοι, οι Τούρκοι διαβολικοί και δίνοντάς μου αυτήν την πλήρως αντικειμενική ανάλυση, (σ.σ. προσέξτε τον σαρκασμό) προσπάθησε να επιχειρηματολογήσει υπέρ αυτής. Επικαλέστηκε μεγάλη ανεκτικότητα εκ μέρους του στη συνεχή τουρκική προκλητικότητα και εξέφρασε την προθυμία του να συναντιέται σε μόνιμη βάση με τους Τούρκους, προκειμένου να επιλύσουν τη διαμάχη για τη εξόρυξη πετρελαίου στο Αιγαίο, τις πτήσεις στον εναέριο χώρο και την οχύρωση σε κάποια ελληνικά νησιά. Παραδέχθηκε το τελευταίο, λέγοντας ότι ήταν αποτέλεσμα της τουρκικής προκλητικότητας. Αργότερα δέχθηκα τον πρωθυπουργό της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, που υποβίβασε το θέμα της Κύπρου σε βαθμό ανακολουθίας...».
5 Οκτωβρίου 1977: «Συνάντησα τον Κύπριο πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού και βεβαίως παρουσίασε την ελληνοκυπριακή πλευρά του προβλήματος, ισχυριζόμενος ότι είναι απόλυτα διαλλακτικός αλλά ο Ντενκτάς ήταν ο δύστροπος. Η λύση στην κυπριακή υπόθεση είναι φανερό ότι δεν εναπόκειται στην Κύπρο αλλά σε Ελλάδα και Τουρκία. Ασκήσαμε πίεση στην Τουρκία, καθυστερώντας τη συμφωνία γενικής ασφάλειας μαζί τους, εάν δεν έκαναν κάτι για το Κυπριακό».
4 Νοεμβρίου 1977: «Ο Κλαρκ Κλίφορντ ήρθε να συζητήσουμε το κυπριακό πρόβλημα σχεδόν αδύνατο αφού Ελληνες και Τούρκοι καθοδηγούν τις ηγεσίες της Κύπρου σαν μαριονέτες, και οι οποίες υποκρίνονται πως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Είναι ζωτικό για την ενδυνάμωση του ΝΑΤΟ να επανέλθουν Τουρκία και Ελλάδα σε ένα ισχυρό και υποστηρικτικό δεσμό».
22 Ιουνίου 1978: «Συνάντησα ένα μεγάλο αριθμό Ελληνοαμερικανών ηγετών. Τους παρουσίασα την άποψή μου και δημόσια διαφώνησαν. Πολλοί από αυτούς, όταν τελείωσε η συνάντηση, με επευφήμησαν κατ’ ιδίαν, μου έσφιξαν το χέρι και είπαν ότι στέκονταν στο πλευρό μου και κατανοούν τη θέση μου. Στην πώληση οπλισμού προς τους Αραβες, Αμερικανοεβραίοι εργάστηκαν για να ξεσηκώσουν το Κογκρέσο. Σε αυτή την περίπτωση, συνέβη το αντίθετο. Λίγα μέλη του Κογκρέσου προσπάθησαν να ξεσηκώσουν την Κοινότητα των Ελληνοαμερικανών να μου εναντιωθεί, κι ενώ δεν υπήρχε κάποια τέτοια αίσθηση γενικώς. Προφανώς κάποιοι ενέδωσαν...».

Πηγή: Εθνικός Κήρυξ