Ο τετραγωνισμός του κύκλου

Ευρωζώνη

Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου, 2011
Είναι δύσκολο εγχείρημα. Η προσπάθεια να βρεθεί συμβιβασμός για το σύμφωνο ανταγωνιστικότητας ανάμεσα σε 27 κράτη, που έχουν εν πολλοίς αντιθετικές απόψεις γι αυτό, μοιάζει με τετραγωνισμό του κύκλου. Αυτό εξηγεί και τις λεκτικές ακροβασίες του Γιώργου Παπανδρέου κατά τη συνέντευξη του με την Άνγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο: Από τη μια παρουσιάστηκε ως πρωτεργάτης του συμφώνου, λέγοντας ότι η Ελλάδα το εφαρμόζει ήδη από μήνες - και μάλιστα προτού να το είχε καν σκεφτεί η καγκελάριος. Και από την άλλη άφηνε να εννοηθεί, ότι δεν αποδέχεται εκείνες τις διατάξεις του συμφώνου, όπως η κατάργηση της τιμαριθμικής προσαρμογής των μισθών, ή η αύξηση του ορίου σύνταξης στα 67 χρόνια, που αν γίνονταν αποδεκτές, θα μετέτρεπαν την Ευρώπη σε γνήσια «τευτονική», αφού η επιβολή τους θα πριμοδοτούσε τη γερμανική οικονομία και θα εδραίωνε έτσι οριστικά την ήδη υπάρχουσα πρωτοκαθεδρία της.
«Δεν μπορούμε να φοράμε όλοι το ίδιο κοστούμι» ήταν λίγο αργότερα η φόρμουλα που χρησιμοποίησε σε συζήτηση με έλληνες δημοσιογράφους για να εξηγήσει τις αντιρρήσεις του. «Το βασικό είναι να θέσουμε ορισμένους κοινούς στόχους. Η υλοποίησή τους είναι υπόθεση των ξεχωριστών κρατών».
Η δυσκολία γιγαντώνεται, αν στο σύμφωνο ανταγωνιστικότητας προστεθούν η ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση, ο νέος μηχανισμός διάσωσης και επιβολής κυρώσεων στους δημοσιονομικούς παραβάτες και πάει λέγοντας - στοιχεία που συνθέτουν το λεγόμενο «συνολικό πακέτο» μεταρρυθμίσεων. Όσο δύσκολη είναι όμως η αποδοχή του τελευταίου, άλλο τόσο είναι καιαναγκαία: «Αν στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες στα τέλη Μαρτίου δεν υπάρξει συμφωνία, η Ευρώπη θα μπει σε μεγάλη κρίση» είπε. «Αυτό θα πλήξει και κάθε χώρα ξεχωριστά».
Το ναυάγιο αυτό δεν θα ματαίωνε αναγκαστικά την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του ελληνικού χρέους, που έχει υπαχθεί στο συνολικό πακέτο. «Η επιμήκυνση θα έλθει έτσι ή αλλιώς» είπε. Όμως άλλα, ίσως πιο σημαντικά ελληνικά αιτήματα, όπως η μείωση των τόκων για τα δάνεια, ή η επαναγορά των ελληνικών ομολόγων από την Ελλάδα με χρήματα του ταμείου διάσωσης EFSF, που τελευταία άρχισαν να συζητούνται και από τους Γερμανούς, θα έμπαιναν αυτομάτως στα αζήτητα. Χωρίς το συνολικό πακέτο δεν θα είχαν την παραμικρή πιθανότητα αποδοχής.
Η υπεράσπιση του «συνολικού πακέτου» υπακούει, κατά κάποιο τρόπο, και στο ένστικτο αυτοσυντήρησης. «Στα πεντέμιση χρόνια κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, το κρατικό μας χρέος ανέβηκε κατά 150 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκε» είπε. «Αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί, αν υπήρχε ήδη τότε ο έλεγχος που προβλέπεται από το μελλοντικό σύμφωνο σταθερότητας». Από αυτή την άποψη, πρόσθεσε, έχει και η Ευρώπη ευθύνη γι αυτή τη φοβερή παρεκτροπή.
Στο χρόνο που πέρασε, τόνισε ο πρωθυπουργός, έγιναν πολλά για την αναμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας - περισσότερα πάντως από ότι σε κάθε άλλη προηγούμενη πολιτική περίοδο. «Κάνουμε έργο!» είπε. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η κατάσταση δεν παραμένει κρίσιμη. Παράδειγμα, στον τομέα του δανεισμού: «Για να εξυπηρετήσουμε το τρέχον χρέος, πρέπει να κάνουμε ακόμα μεγαλύτερα χρέη τα ερχόμενα χρόνια» είπε κατά τη συνέντευξη τύπου. Κι αυτή η «διαλεκτική» αντι-λογική (αν ληφθεί υπόψη, ότι τα πρόσθετα δάνεια πηγαίνουν στην εξυπηρέτηση των χρεών και όχι σε αναπτυξιακά προγράμματα) δείχνει όσο τίποτα άλλο, ότι τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας δεν μπορούν πλέον να περιγραφούν χωρίς παραδοξολογίες.
Η επίσκεψη στο Βερολίνο επιφύλασσε βέβαια και ευχάριστες εκπλήξεις. Σε αυτές ανήκει και η δήλωση της καγκελαρίου, ότι δεν ζητά «νέες αγριότητες» από την ελληνική κυβέρνηση, όπως πρόσθετες περικοπές μισθών, ή συντάξεων. «Τα μέτρα που συμφωνήθηκαν, όταν συνάφθηκε το δάνειο με την τρόικα, αρκούν» διαβεβαίωσε. Και αυτή η διαβεβαίωση θα έπρεπε ίσως να προκαλέσει μεγαλύτερη ανακούφιση στην Ελλάδα, από ότι η υποσχόμενη ταχύτερη έξοδος από την κρίση μέσω του γερμανικού «συνολικού πακέτου.

BHMA, ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΣ