Από την πρώτη επίσκεψη του Ανδρέα το ’77 στη λιβυκή έρηµο
µέχρι το περσινό ταξίδι του Γιώργου
Κυριακή, 27 Φεβρουαρίου, 2011
«Τι ήρθαµε να κάνουµε εδώ, Ανδρέα;». Με οξύ εντερικό πρόβληµα ο Γιάννης Αλευράς διαµαρτύρεται στον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ το τζιπ που τους µεταφέρει κάνει συνεχώς κύκλους στην έρηµο, χιλιόµετρα µακριά από την Τρίπολη της Λιβύης. Ο Κάρολος Παπούλιας και ο Μάνος Καφετζόπουλος, που µετέχουν επίσης στην αποστολή, είναι περισσότερο υποµονετικοί. Οι Λίβυοι θα τους περιφέρουν επί ώρες – για λόγους ασφαλείας – µέχρι να καταλήξουν στη θρυλική σκηνή, όπου ο συνταγµατάρχης Καντάφι τούς υποδέχθηκε αγέρωχος µε στρατιωτική στολή εκστρατείας.
Είναι το 1977 και ο Καντάφι έχει κιόλας οκτώ χρόνια στην εξουσία – την οποία κατέλαβε ανατρέποντας τον βασιλιά Ιντρίς, ενώ αυτός παραθέριζε στα Καµένα Βούρλα. Το ερώτηµα του Αλευρά απαντήθηκε από τη θέρµη των συζητήσεων που ακολούθησαν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου από την εποχή της δικτατορίας και του ΠΑΚ φλέρταρε µε τα αντιαποικιακά κινήµατα της Ανατολικής Μεσόγειου. Και µετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ θέλει να παίξει ρόλο στο Κίνηµα των Αδέσµευτων, που ανατέλλει εκείνη την εποχή. Στη Λιβύη επίσης είχε την έδρα της η Γραµµατεία των Σοσιαλιστικών Κοµµάτων των Ανατολικής Μεσογείου.
Στην πραγµατικότητα η επίσκεψή του έγινε σε συνεννόηση µε τον Γιάσερ Αραφάτ, που στηρίζεται εκείνη την εποχή στα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ο Καντάφι ωστόσο είχε ήδη σχέση µε την Ελλάδα. Είχε φοιτήσει στη Σχολή Ευελπίδων και µιλούσε καλά αγγλικά και λίγα ελληνικά.
Η επίσκεψη στη Λιβύη µάλλον ικανοποίησε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, αν και τα επόµενα χρόνια οι επαφές θα περιοριστούν στα πλαίσια των σοσιαλιστικών φόρουµ της περιοχής.
Ωστόσο, από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης του 1981 θα ήταν η τοποθέτηση του Μάνου Καφετζόπουλου πρεσβευτή – εκ προσωπικοτήτων – στη Λαϊκή Σοσιαλιστική Λιβύη Αραβική Τζαµαχιρία - ∆ηµοκρατία των Μαζών όπως είναι το πλήρες λογότυπο του καθεστώτος.
Είναι η εποχή κατά την οποία ο Ανδρέας Παπανδρέου υπολογίζει ακόµη στα πετροδολάρια των Αράβων για να ενισχύσει την αυτονοµία του από τη ∆ύση. Σε αυτό το πλαίσιο τον Σε πτέµβριο του 1984 επισκέπτεται, ως πρωθυπουργός πλέον, τον Καντάφι. Μέλος του πληρώµατος του αεροσκάφους της Ολυµπιακής είναι µια αεροσυνοδός που αργότερα θα γίνει πολύ γνωστή: η ∆ήµητρα Λιάνη. Η ίδια δύο δεκαετίες αργότερα θα επισκεφθεί τον συνταγµατάρχη στη σκηνή του ως… δηµοσιογράφος τηλεοπτικού σταθµού. Ηταν µια σπαρταριστή εικόνα. Κάθονται σε πλαστικές καρέκλες σε τόση απόσταση – για λόγους σεβασµού – ώστε ο σκηνοθέτης Τάσος Μπιρσίµ δυσκολεύεται να τους χωρέσει το πλάνο. Ο Καντάφι µε µια… µυγοσκοτώστρα στο χέρι χτυπάει έντοµα που περιφέρονται.
«Οι καµήλες απέξω µαζεύουν µύγες και µε ενοχλούν», θα εξηγήσει.
Αν και µονοήµερη, η ελληνολιβυκή συνάντηση του 1984 έδειχνε να έχει προοπτικές. Επισήµως, οι δύο ηγέτες θα συµπέσουν στην επιδίωξη να αποµακρυνθούν όλα τα ξένα στρατεύµατα από την περιοχή της Μεσογείου και θα ανταλλάξουν επαναστα τικές φιλοφρονήσεις. Ο Ανδρέας χαρακτήρισε τον συνταγµατάρχη ελευθερωτή και µεγάλη φυσιογνωµία της εποχής. Ο Καντάφι τον χαιρέτισε ως µεγάλο λαϊκό ηγέτη. Στο παρασκήνιο, όµως, οι δύο αποστολές δυσκολεύονται να συνεννοηθούν. Μόνο ουσιαστικό κέρδος είναι ότι από τότε η Λιβύη θα ψηφίζει υπέρ της Ελλάδας στον ΟΗΕ για το Κυπριακό.
Στην κυβέρνηση µιλούν για ένα δισεκατοµµύριο δολάρια σε επενδύσεις στην Ελλάδα που πρόβλεπε η διακρατική συµφωνία µε τον γενναιόδωρο συνταγµατάρχη. Κανείς δεν ήξερε ότι η συµφωνία δεν ήταν παρά ένα απλό χαρτί, το οποίο οι Λίβυοι υπέγραψαν µόλις την τελευταία στιγµή στο αεροδρόµιο. Η διακήρυξη του πρωθυπουργού Τζαλούντ, «σας εξετάσαµε, σας δοκιµάσαµε και σας εµπιστευόµαστε», είχε επαρκές επαναστατικό περιεχόµενο αλλά ελάχιστα οικονοµικό. Από εκείνη την επίσκεψη έµεινε µόνο το Πράσινο Βιβλίο που έφεραν µαζί τους τα µέλη της αποστολής. Παρά τα αντιθέτως λεγόµενα, ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε προβληµατισµένος. Στην πρώτη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ διαλύει τις ψευδαισθήσεις.
Εκφράζει την απογοήτευσή του από την προσωπική επαφή του µε αυτόν τον «βασιλιά φιλόσοφο», όπως χαρακτηρίζει τον Καντάφι. Του αναγνωρίζει τις αλλαγές που έφερε στην κοινωνία της Λιβύης, αλλά προβλέπει ότι δεν πρόκειται να υλοποιηθεί η οικονοµική συµφωνία. Ο λόγος; Ο συνταγµατάρχης θέτει δύο όρους: να εµφανιστεί στη Βουλή των Ελλήνων και να βγάλει λόγο σε µεγάλη λαϊκή συγκέντρωση στην Αθήνα. «Τελειώσαµε µε τον Καντάφι», κατέληξε.
Η ΡΗΞΗ. Με την αλλαγή κυβέρνησης το 1989, από τις ελληνολιβυκές σχέσεις έµειναν µόνο οι φαιδρές εκθέσεις παρακρατικών µηχανισµών της εποχής Μητσοτάκη για εκπαίδευση των«τροµοκρατών»του...
ΠΑΣΟΚ στη Λιβύη. Μετά το 1993 η κατάσταση της υγείας του και η αλλαγή στη θεώρηση των πραγµάτων δεν επιτρέπουν στον Ανδρέα να ανοίξει εκ νέου λογαριασµούς µε τη Λιβύη.
Θα περάσουν πολλά χρόνια για να ξαναπάει έλληνας υψηλός αξιωµατούχος στην Τρίπολη. Εκτός από την επίσκεψη του Προέδρου της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας επί των ηµερών του Κώστα Καραµανλή, στην πραγµατικότητα η επανασύνδεση Ελλάδας - Λιβύης έγινε µόλις το περασµένο καλοκαίρι, πάλι από έναν Παπανδρέου. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας πήγε στη σκηνή του συνταγµατάρχη επικεφαλής κυβερνητικού κλιµακίου. Εκτός από την υπόσχεση ότι θα βοηθήσει την Ελλάδα, του πήγε και ένα αυτόγραφο σε µια αναµνηστική φωτογραφία από την Ελούντα. Η προσέγγιση θα επαναβεβαιωθεί το φθινόπωρο µε µια νέα συνάντηση στο περιθώριο της σύσκεψης του Αραβικού Συνδέσµου στη Λιβύη. Ο,τι όµως και αν συµφωνήθηκε, δεν ήταν γραφτό να υλοποιηθεί. Η τελευταία, µάλλον αµήχανη δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου για το καθεστώς του συνταγµατάρχη περιλαµβάνει τη λέξη δικτατορία.
Είχε θέσει ως όρο µιας οικονοµικής συµφωνίας να µιλήσει σε συγκέντρωση στην Αθήνα
Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ τον είχε αποκαλέσει «ελευθερωτή και µεγάλη φυσιογνωµία της εποχής»
Πυρετός στην Ελούντα µε τον Μιτεράν
Δύο ΜΗΝΕς µετά την επίσκεψη του Ανδρέα Παπανδρέου στην Τρίπολη το 1984, ο Κώστας Τσίµας, γενικός γραµµατέας του υπουργείου ∆ηµόσιας Τάξης και απολύτως έµπιστος του πρωθυπουργού, καλείται στο Μέγαρο Μάξιµου και του ανατίθεται µια ειδική αποστολή: η ασφάλεια του Καντάφι στην… Κρήτη. Στις 15 Νοεµβρίου 1984, το ξενοδοχείο «Ελούντα», που µόλις έχει κλείσει για τον χειµώνα, θα ανοίξει επειγόντως για να υποδεχθεί τον συνταγµατάρχη και τον πρόεδρο της γαλλικής δηµοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κάνοντας επίδειξη διπλωµατικής δεξιοτεχνίας βάζει στο ίδιο τραπέζι δύο ηγέτες που βρίσκονται αντιµέτωποι µε τα όπλα στο Τσαντ.
Εχοντας µαζί του ογδόντα γυναίκες σωµατοφύλακες, ο Καντάφι ήταν πολύ εριστικός συνοµιλητής, όπως διηγήθηκε ο Τσίµας αργότερα.
«Ο Ποµπιντού ήταν πιο σοσιαλιστής από εσένα, που υποστηρίζεις έναν φασίστα στο Τσαντ», είπε στον Μιτεράν.
Για ένα ολόκληρο βράδυ ο Παπανδρέου πηγαινοέρχεται στους διαδρόµους του ξενοδοχείου από τη µία αποστολή στην άλλη µέχρι να δώσουν τα χέρια.
Η επιτυχής µεσολάβηση της ελληνικής κυβέρνησης δυσαρεστεί ακόµη περισσότερο τους Αµερικανούς, µε τους οποίους η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί ακόµη να βρει σηµεία ισορροπίας. Αλλά ο ελληνολιβυκός άξονας παραµένει. Μετά την εκλογική νίκη του 1985, ο Καντάφι θα στείλει συγχαρητήρια επιστολή στον Ανδρέα Παπανδρέου και επαναβεβαιώνει τον κοινό στόχο για «την τελική νίκη του σοσιαλισµού». ο ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙςμος. Ο έλληνας πρωθυπουργός απάντησε µε ανάλογη θέρµη και επανέλαβε την πρόσκληση να επισκεφτεί την Αθήνα ο συνταγµατάρχης. Αλλά στην ουσία τον παραπέµπει στις ελληνικές καλένδες, σηµειώνοντας: «Ο νέος υπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας που γνωρίζετε τόσο καλά θα αναλάβει σε εύθετο χρόνο την πρωτοβουλία για τον διακανονισµό». Είναι προφανές ότι η ιδέα της επίσκεψης δεν τον ενθουσιάζει. Η βόµβα στο αεροσκάφος της TWA επιδεινώνει το 1986 τις σχέσεις του Καντάφι µε τους ∆υτικούς, οι οποίοι βοµβαρδίζουν τη Λιβύη. Το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ καταδικάζει την επίθεση, αλλά η κυβέρνηση είναι προσεκτική. Καθώς η Ελλάδα µετέχει πλέον στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ο Καντάφι στέλνει στην Αθήνα τον υφυπουργό Αχµέτ Σαχάτι για διαβουλεύσεις. Αλλά η διατύπωση της ελληνικής πρόθεσης για µεσολάβηση δεν τον ικανοποιεί και ο Σαχάτι επιστρέφει µεσάνυχτα από το αεροδρόµιο για να δώσει συνέντευξη Τύπου και να... διαµαρτυρηθεί. Εκνευρισµένος ο Ανδρέας Παπανδρέου δίνει εντολή στον Θανάση Τσούρα να τον συλλάβει και να τον βάλει στο αεροπλάνο ξηµερώµατα.
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, ΓΙΏΡΓΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου