Τρίτη, 5 Απριλίου, 2011
Η επανάσταση που εξαπλώνεται σε όλο τον αραβικό κόσμο φαίνεται να ελευθερώνει τεράστιες δυνάμεις, που ήταν καθηλωμένες κάτω από τον φόβο αυταρχικών καθεστώτων και από τη συνήθεια δεκαετιών – να μην πούμε αιώνων. Αυτό που διεκδικούν οι εξεγερμένοι είναι οι ελευθερίες που οι δυτικές κοινωνίες κατέκτησαν πριν από περίπου διακόσια χρόνια με την καθιέρωση των εθνικών κρατών και την επικράτηση της Δημοκρατίας. Προφανώς, οι πολίτες των αραβικών χωρών αισθάνονται ότι ήρθε η ώρα, που η θέληση για αλλαγή υπερτερεί του φόβου και της συνήθειας. Ζουν την επανάστασή τους.
Αλλά δεν είναι μόνον οι Αραβες, που είναι αναστατωμένοι. Ο πλανήτης όλος κινείται έντονα και απρόβλεπτα. Δεν υπάρχει περιοχή ή χώρα στην οποία οι κάτοικοι να μην αισθάνονται την ανάγκη για αλλαγή ή για μεγαλύτερη κοινωνική ασφάλεια. Τα πολιτικά και οικονομικά οικοδομήματα δεκαετιών κλονίζονται. Βιώνουμε μια διαδικασία ανακατανομής πλούτου και εξουσίας – μια επανάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο. Τι θέλουν οι επαναστάτες; Υπάρχει κάτι κοινό ανάμεσα στην Αραβική Ανοιξη και στους ψηφοφόρους ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίοι διαδηλώνουν έντονα και άμεσα τη δυσαρέσκειά τους για τις πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες τους και δεν χάνουν ευκαιρία να τις καταψηφίσουν;
Πολύ απλά, οι αναπτυσσόμενες χώρες (σε Δύση και Ανατολή) επιδιώκουν αυτά τα οποία οι λεγόμενες «δυτικές κοινωνίες» ήδη χαίρονται· ενώ στη Δύση, οι πολίτες αγωνίζονται να διατηρήσουν τις κατακτήσεις των τελευταίων δεκαετιών. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πολίτες θέτουν σε αμφισβήτηση σημαντικό μέρος του σημερινού πολιτικού καθεστώτος των χωρών τους. Στις ΗΠΑ, η άνοδος της κίνησης διαμαρτυρίας που ονομάστηκε «Πάρτι τσαγιού» τρομάζει τα δύο μεγάλα κόμματα και οδηγεί το Ρεπουμπλικανικό στην ακραία αμφισβήτηση όλων των αποφάσεων και επιτευγμάτων του Δημοκρατικού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, σηματοδοτώντας το τέλος της λειτουργικής συναίνεσης πολλών χρόνων. Στην Ευρώπη βλέπουμε το σταδιακό τέλος του κοινωνικού κράτους που εξελίχθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η οικονομική ανάπτυξη των περισσότερων χωρών δεν επαρκεί πια για να συντηρήσει τους πληθυσμούς στο επίπεδο ζωής που είχαν συνηθίσει – κυρίως τώρα, με τη γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση της ανεργίας. Οταν οι πολίτες πιέζονται να συμβιβαστούν με λιγότερες παροχές και να ζουν με λιτότητα, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να τους ικανοποιήσει για πολύ, και αυτό οδηγεί στον κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος – ενός συστήματος το οποίο είχε πετύχει τόσο πολλά στο παρελθόν.
Οσο «ήπια» και αν φαίνεται αυτή η απόρριψη είναι σημαντικότατη: η Δημοκρατία βραχυκυκλώνει και το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε αμηχανία όταν οι ψηφοφόροι επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στο δικό τους, ατομικό συμφέρον και μόνο. Δεν βλέπουμε διάδοχο πολιτικό σύστημα ικανό να ικανοποιήσει τις ανάγκες των πολιτών στις δυτικές κοινωνίες, οπότε η μόνη λύση είναι να επιτευχθεί οικονομική ανάπτυξη για να επανακτήσει ο πολίτης την εμπιστοσύνη του στην πολιτική.
Στις αραβικές χώρες, και όπου αλλού ο κόσμος διψάει για ελευθερία, το άτομο θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου – άοπλοι πολίτες συγκρούονται με τις δυνάμεις των καθεστώτων τους με την ελπίδα ότι οι θυσίες τους θα πετύχουν ένα καλύτερο αύριο για τους συμπολίτες τους. Θυσιάζονται χωρίς καμία εγγύηση ότι θα πετύχουν τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους της εξέγερσης, ωθούμενοι μόνο από μια εσωτερική αίσθηση ευθύνης και αυτοθυσίας. Είναι συναρπαστικό να βλέπει κανείς αυτή την άνθηση των ιδανικών της επανάστασης, την ίδια ώρα που σε άλλες κοινωνίες τα επιτεύγματα της Δημοκρατίας καλύπτονται από τη σκιά των οικονομικών προβλημάτων. Θα έχουν οι «νέες δημοκρατίες» την οικονομική ευχέρεια να προσφέρουν την κοινωνική ευημερία –μαζί με την πολιτική χειραφέτηση– που αναζητούν οι λαοί τους;
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι χώρες με τη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη σήμερα παρουσιάζουν ένα μείγμα οικονομικών και πολιτικών ελευθεριών, αλλά και τεράστιων ανισοτήτων. Η Κίνα έχει ελεύθερη οικονομία αλλά αυστηρά ελεγχόμενη πολιτική και κοινωνική ζωή, η Ινδία είναι δημοκρατία, αλλά με τεράστιες κοινωνικές αδυναμίες και ανισότητες, όπως ακριβώς και η Βραζιλία. Ολες ψάχνουν την ισορροπία ανάμεσα στην ικανοποίηση του ατόμου και την εξέλιξη της κοινωνίας.
Μέσα σε αυτόν τον κόσμο, τίποτα δεν είναι σίγουρο, κανένας λαός δεν μπορεί να πιστεύει ότι αυτά που έχει σήμερα είναι για πάντα. Ολοι βρίσκονται σε αγώνα επιβίωσης.
Πηγή: Καθημερινή,
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου