Βακούφια και άλλα ουσιώδη

Παρασκευή, 2 Σεπτεμβρίου, 2011

Ο Τούρκος πρωθυπουργός κ. Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν προέβη προ ημερών σε μια νέα εντυπωσιακή χειρονομία. Εξήγγειλε την επιστροφή ακινήτων περιουσιακών στοιχείων και σε ευαγή ελληνικά ιδρύματα-βακούφια. Η πρωτοβουλία του Τούρκου πρωθυπουργού έγινε ευρέως δεκτή με ικανοποίηση και σχετική περίσκεψη.

Ενα ενδιαφέρον στοιχείο της τακτικής του κ, Ερτνογάν που τον διαφοροποιεί από τους προκατόχους του, είναι η διαχείριση των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Τουρκία. Η τέλεση λειτουργιών από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίο σε εκκλησίες-λείψανα στον Πόντο ή στην Καππαδοκία ενισχύει την εικόνα της Τουρκίας ως μιας χώρας, που σέβεται και ενθαρρύνει τη θρησκευτική και εθνοτική «διαφορετικότητα» και την εναρμονίζει με τα ευρωπαϊκώς ισχύοντα. Τον ίδιο στόχο εξυπηρετεί και η νέα εξαγγελία που αφορά τα βακούφια.
Ανεξαρτήτως των λόγων που ωθούν τον κ. Ερντογάν σε μία –επί των τύπων εάν όχι επί της ουσίας– αναθεωρητική πολιτική, προς τις μη μουσουλμανικές θρησκευτικές κοινότητες στην Τουρκία, θα ήταν σκόπιμο να επισημανθεί ότι σε κάποια φάση πιθανόν να τεθεί στην Ελλάδα θέμα αμοιβαιότητος, που θα είναι δύσκολο να αναιρεθεί με την επίκληση «νομικών» επιχειρημάτων και ερμηνειών κάποιων παλαιότερων συμφωνιών που είχαν συνυπογράψει οι δύο χώρες.
Ο κ. Ερντογάν είναι οπαδός της «επιθετικής πολιτικής», όχι με την κλασική έννοια της αντιπαραθέσεως με μία χώρα, όπως η Ελλάς, με την οποία η Τουρκία έχει ανοιχτά θέματα στο διπλωματικό επίπεδο. Η «επιθετικότης» του κ. Ερντογάν συνίσταται στην ανάληψη μονομερών πρωτοβουλιών που δημιουργούν προηγούμενο σε πρακτικό επίπεδο· αντιθέτως η θέση της Ελλάδος είναι καθαρώς αμυντική και προτάσσει τα επιχειρήματα του Διεθνούς Δικαίου και ερμηνείας των διαφόρων Συμφωνιών, με μόνιμο σημείο αναφοράς τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Η πρακτική αυτή, που ακολουθείται επί δεκαετίες από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις θεωρείται ασφαλής, αλλά το ασθενές της σημείο είναι ότι συνομιλίες που διεξάγονται σε αυτή τη βάση οδηγούν κατ’ ανάγκην σε ευρύτερες ρυθμίσεις διαφορών. Επί σειρά ετών διεξάγονται συνομιλίες με την Τουρκία, συνομιλίες που θεωρητικώς αφορούν το νομικό θέμα του προσδιορισμού της υφαλοκρηπίδος, αλλά επί της ουσίας συζητείται το σύνολο των διαφορών στο Αιγαίο.
Η προοπτική αξιοποιήσεως του όποιου ορυκτού πλούτου του Αιγαίου –πετρέλαιο ή φυσικό αέριο– δημιουργεί ενδεχομένως σε ορισμένους παράγοντες της πολιτικής ζωής της χώρας μια δυναμική σπουδής για ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Εάν ωστόσο η Ελλάς επείγεται να αξιοποιήσει θρυλούμενο ή υπαρκτό πλούτο του Αιγαίου, λόγοι σωφροσύνης επιβάλλουν να μην αδιαφορήσει για τις αντιδράσεις της Αγκυρας, αλλά ούτε να σπεύσει να «κλείσει» τα ανοιχτά θέματα στο Αιγαίο. Η διεθνής πρακτική περιλαμβάνει και διαδικασίες ad hoc, που δίδουν τη δυνατότητα κοινής δράσεως, δίχως να έχουν προηγηθεί ρυθμίσεις ουσιαστικότατων εκκρεμοτήτων.

Πηγή: Καθημερινή, Kωστα Iορδανιδη