Το πείραμα για τα νετρίνα δεν έγινε

Ακυρο το πείραμα για την ταχύτητα των υποατομικών σωματιδίων που απειλούσε να αλλάξει τα βιβλία της φυσικής

Σάββατο, 25 Φεβρουαρίου, 2012

Από ένα καλώδιο που κάποιος ξέχασε να βιδώσει καλά εξακολουθεί να… κρέμεται η Θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν, σύμφωνα με την οποία τίποτα στο Σύμπαν δεν μπορεί να ταξιδέψει γρηγορότερα από το φως.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, το οικοδόμημα της θεωρίας που διατυπώθηκε το 1905 φάνηκε να παρουσιάζει σοβαρές ρωγμές, όταν επιστήμονες από το CERN, στο πλαίσιο του πειράματος OPERA, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι κάποια σωματίδια που λέγονται νετρίνα ταξιδεύουν γρηγορότερα από το φως.

Η ανακοίνωση αυτή είχε προκαλέσει μεγάλη αίσθηση αλλά και σκεπτικισμό στην κοινότητα της σωματιδιακής φυσικής καθώς αν ανατρεπόταν η Θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας, θα έπρεπε να αναθεωρηθούν και οι υποτιθέμενες γνώσεις μας για τη λειτουργία του Σύμπαντος σε μακροκοσμικό επίπεδο.

Και ενώ όλοι περίμεναν την επιβεβαίωση ή τη διάψευση από ανεξάρτητους ερευνητές των θαυματουργών ιδιοτήτων των νετρίνων, το ίδιο το CERN διά μέσου του εκπροσώπου του Τζέιμς Γκίλι ανακοίνωσε χθες ότι εν τέλει τα νετρίνα μπορεί μεν να ταξιδεύουν πιο αργά από το φως αλλά υπάρχει και μια πιθανότητα να ταξιδεύουν γρηγορότερα απ' όσο είχε υπολογιστεί!

Το μπλέξιμο οφείλεται σε δύο λόγους. Οι επιστήμονες που καταμέτρησαν τις ταχύτητες των νετρίνων διενήργησαν στη συνέχεια εξονυχιστικούς ελέγχους στον εξοπλισμό τους για να βεβαιωθούν ότι όλα δούλευαν ρολόι και μετρούσαν σωστά. Ομως κάποια στιγμή εντοπίστηκαν δύο τεχνικά λάθη. Ενα σε κάποιο καλώδιο οπτικών ινών και ένα άλλο στο κεντρικό ρολόι του εργαστηρίου, το οποίο δεν δούλευε... ρολόι!

Αυτό σημαίνει πως αν το καλώδιο ήταν εντάξει, τα νετρίνα ενδεχομένως να τρέχουν ακόμη περισσότερο. Αν το ρολόι ήταν όντως «ελβετικό», τότε τα νετρίνα μπορεί να τρέχουν λιγότερο. Γεγονός είναι ότι μέχρι τον ερχόμενο Μάιο που θα επαναληφθούν οι μετρήσεις η Θεωρία της Ειδικής Σχετικότητας παραμένει επτάψυχη.

Το πείραμα που λίγο έλειψε να φέρει τα πάνω κάτω στις συμπαντικές μας γνώσεις (που δεν είναι και πολλές) έγινε σε ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια φυσικής στον κόσμο, το λεγόμενο OPERA, που βρίσκεται κάτω από τα βουνά της Κεντρικής Ιταλίας.

Εκεί, στην περιοχή του Γκραν Σάσο που απέχει σε ευθεία γραμμή 730 χιλιόμετρα από τη Γενεύη και το CERN, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα υποατομικά σωματίδια νετρίνα κινούνταν με ταχύτητα λίγο μεγαλύτερη από εκείνη του φωτός.

Επί τρία χρόνια, τα νετρίνα αποστέλλονταν υπογείως μέσω δεσμών υψηλής ενέργειας από το CERN στο εργαστήριο της Ιταλίας, στο πλαίσιο μελέτης του φαινομένου της ταλάντωσης αυτών των σωματιδίων.

Θεωρητικά, για να φθάσουν τα νετρίνα από το υπερσύγχροτρο πρωτονίων του CERN στους ηλεκτρονικούς ανιχνευτές του ιταλικού εργαστηρίου θα χρειάζονταν 2,4 εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου.

Ομως, στη διάρκεια του πειράματος και αφού από τη γραμμή τερματισμού είχαν περάσει περί τα 15.000 νετρίνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα αινιγματικά σωματίδια ολοκλήρωναν το αστραπιαίο ταξίδι τους 60 δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου γρηγορότερα, με μια απόκλιση της τάξης των 10 δισεκατομμυριοστών του δευτερολέπτου.

Το αποτέλεσμα των μετρήσεων είχε προκαλέσει τότε μεγάλη έκπληξη στους επιστήμονες στο Γκραν Σάσο και παρά το γεγονός ότι τα δεδομένα ελέγχθηκαν αρκετές φορές για την αξιοπιστία τους, οι ίδιοι εμφανίζονταν αρκετά συγκρατημένοι.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ, ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΡΙΚΗΣ