ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ
Χρήστος Χωμενίδης, Συγγραφέας
Είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς σύγχρονους Ελληνες συγγραφείς. Ηδη με το πρώτο του μυθιστόρημα «Το σοφό παιδί» (1993) γνώρισε ευρεία αποδοχή - τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα ισπανικά, στα τσέχικα, στα λιθουανικά, στα τούρκικα και τα εβραϊκά. Οσο για το τελευταίο του μυθιστόρημα «Νίκη» είναι αυτοβιογραφικό και ταυτόχρονα βιογραφικό της ιστορίας της Ελλάδας του εικοστού αιώνα. Τα θέματά του γενικά είναι η Αθήνα και η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, οι νεόπλουτοι, οι απατεώνες. Στα μυθιστορήματά του κυριαρχεί το ανατρεπτικό χιούμορ, η αμφισβήτηση και η ειρωνεία, υποδαυλίζοντας σταθερά τη γελοιογράφηση των ηθών της εποχής και του παραλογισμού από τον οποίο διέπονται οι θεσμοί και οι κοινωνικές αξίες. Η συνέντευξη εντάσσεται στο πλαίσιο συζητήσεων με ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, οι οποίοι μιλούν στην ΗτΣ για την παρούσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση.
Είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς σύγχρονους Ελληνες συγγραφείς. Ηδη με το πρώτο του μυθιστόρημα «Το σοφό παιδί» (1993) γνώρισε ευρεία αποδοχή - τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα ισπανικά, στα τσέχικα, στα λιθουανικά, στα τούρκικα και τα εβραϊκά. Οσο για το τελευταίο του μυθιστόρημα «Νίκη» είναι αυτοβιογραφικό και ταυτόχρονα βιογραφικό της ιστορίας της Ελλάδας του εικοστού αιώνα. Τα θέματά του γενικά είναι η Αθήνα και η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, οι νεόπλουτοι, οι απατεώνες. Στα μυθιστορήματά του κυριαρχεί το ανατρεπτικό χιούμορ, η αμφισβήτηση και η ειρωνεία, υποδαυλίζοντας σταθερά τη γελοιογράφηση των ηθών της εποχής και του παραλογισμού από τον οποίο διέπονται οι θεσμοί και οι κοινωνικές αξίες. Η συνέντευξη εντάσσεται στο πλαίσιο συζητήσεων με ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, οι οποίοι μιλούν στην ΗτΣ για την παρούσα οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση.
Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΒΑΪΛΑΚΗ
Κύριε Χωμενίδη, υπάρχει η αίσθηση ότι σήμερα βιώνουμε ένα τέλος. Το τέλος μιας εποχής. Ποιες είναι οι συνέπειες στην Ελλάδα;
«Τις συνέπειες τις ζούμε οι περισσότεροι στο πετσί μας κατά τα τελευταία πεντέμισι χρόνια. Το κράτος χρεοκόπησε την άνοιξη του 2010. Μαζί του χρεοκόπησε και το κοινωνικοοικονομικό μοντέλο των πρόσφατων δεκαετιών: Ο υπερτροφικός δημόσιος τομέας. Η διαπλοκή πολιτικών και επιχειρηματιών. Η διάχυτη διαφθορά, που ξεκινούσε από τις αστρονομικές μίζες στις αμυντικές δαπάνες και έφτανε μέχρι τον εκπλειστηριασμό των θέσεων τραυματιοφορέων στα νοσοκομεία και παπάδων στα νεκροταφεία. Εχουν -θα ρωτήσετε- τερματιστεί αυτά τα φαινόμενα;
Προφανώς όχι, όσο και αν στηλιτεύονται με ιερή αγανάκτηση από όποιους μιλούν από άμβωνος. Αποτελεί ωστόσο αναγκαιότητα αδήριτη και συνεπώς ζήτημα χρόνου η Ελλάδα να επανεφεύρει τον εαυτό της. Να ξεκολλήσει από τη λάσπη. Γράφουμε, πιστεύω, σήμερα τον επίλογο της καθήλωσης στις αμαρτωλές μας έξεις. Σύντομα ο τροχός θα γυρίσει. Οριστικά».
Στο τελευταίο σας μυθιστόρημα «Νίκη» η Ιστορία είναι βαριά στους ώμους της πρωταγωνίστριας σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε η ακραία ιδεολογική αντιπαλότητα με τις εξορίες, τις φυλακίσεις και τον διχασμό. Βλέπετε να υπάρχει κάποια αναλογία με τη σημερινή εποχή; Κινδυνεύουμε, πάλι, να διχαστούμε; Αλλωστε, οι Ελληνες δεν φημιζόμαστε για την ικανότητα να συνεννοηθούμε μεταξύ μας, ακόμα και όταν ο κίνδυνος είναι ορατός.
«Διχαστήκαμε ήδη. Φάγαμε τις σάρκες μας, κατακρεουργηθήκαμε λεκτικά -και όχι μόνον- από το κίνημα του ‘ψόφα!’. Βουλευτές και υπουργοί προπηλακίστηκαν από ναζιστικές συμμορίες που ενίοτε καμώνονταν τους αναρχοαυτόνομους. Δημοσιογράφοι ξυλοκοπήθηκαν.
Για εμένα προσωπικά διέδωσαν ότι αυτοκτόνησα -επειδή δεν άντεξα τη λαϊκή δήθεν οργή- κατατρομοκρατώντας τους οικείους μου. Τα περάσαμε όλα αυτά. Τους τελευταίους μήνες, μετά το καλοκαίρι, οι Έλληνες έχουν εισέλθει σε μια φάση περισυλλογής. Αναστοχασμού.
Οι νύχτες τους -όπως θα το έλεγε ο Χαρίλαος Φλωράκης- είναι γκαστρωμένες. Κάτι καινούργιο επωάζεται, κάτι πέραν του λαϊκισμού και της ουτοπίας-κοινοτοπίας. Είμαι αισιόδοξος».
Πώς αντιλαμβάνεστε την οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων; Υπήρχε, άραγε, εναλλακτική λύση;
«Δεν είμαι οικονομολόγος για να απαντήσω σε αυτό. Όσοι πάντως επαγγέλθηκαν εναλλακτικές, ανώδυνες λύσεις, έλεγαν -όπως αποδείχθηκε- χυδαία ψέμματα για να υποκλέψουν τη λαϊκή ψήφο. Τώρα, που ήρθαν στα πράγματα, φαντάζουν πιο γυμνοί κι από τον βασιλιά του παραμυθιού».
Τις προηγούμενες δεκαετίες είχε επικρατήσει η «φιγούρα» και η υπερκατανάλωση. Πιστεύετε ότι η κρίση μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά σε επίπεδο αξιών;
«Δεν φρονώ, δυστυχώς, ότι ο κόσμος συνολικά έγινε σοφότερος από την κρίση. Δείτε τι συνέβη, για παράδειγμα, μόλις έπεσε η τιμή της βενζίνης: Οι περισσότεροι ξαναμπήκαν στα αυτοκίνητά τους, μποτιλιάρισαν και πάλι τους δρόμους, ο τζίρος των καταστημάτων μπορεί να μην επανήλθε στα παλιά επίπεδα, η καταναλωτική ωστόσο συμπεριφορά δεν άλλαξε.
Το 2010 ελπίζαμε πως το εθνικό μας ναυάγιο θα μας διδάξει αλληλεγγύη, θα αναδείξει τη σημασία του δημόσιου χώρου, θα μας κάνει να περάσουμε από το ‘έχω’ στο ‘είμαι’? Σκατά! Οι μόνοι κερδισμένοι στάθηκαν οι δημαγωγοί και οι τσαρλατάνοι. Μέχρι στιγμής, επαναλαμβάνω.
Ο δρόμος έχει πολλές στροφές ακόμα. Ίσως να βγούμε από την έρημο νωρίτερα από ό,τι φανταζόμαστε».
Ποιο θεωρείτε το πιο επικίνδυνο φαινόμενο στην Ελλάδα της κρίσης; Κινδυνεύει στις μέρες μας η δημοκρατία;
«Η Χρυσή Αυγή είναι ό,τι πιο αισχρό και θλιβερό μάς έφερε η κρίση. Η ύπαρξή της και μόνο αποτελεί αν όχι κίνδυνο, σίγουρα πάντως προσβολή για τη Δημοκρατία».
Ποια πράξη θεωρείτε επαναστατική σήμερα;
«Να διατυπώνεις ευθαρσώς -αλλά και ευπρεπώς- την άποψή σου. Να πηγαίνεις ενίοτε κόντρα στο ρεύμα δίχως να σε τρομάζει η αποδοκιμασία. Να απλώνεις χέρι βοήθειας στον δοκιμαζόμενο συνάνθρωπο αυθόρμητα, χωρίς να ιδεολογικοποιείς τη συμπεριφορά σου. Να μην το βάζεις κάτω, να αναζητάς διαρκώς τη χαρά, την αγάπη, τον έρωτα?».
«Πιτσιρικάδες, αντισταθείτε στην ανασφάλεια»
Τι συμβουλεύετε τους νέους ανθρώπους για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εκείνοι στην εποχή τους;
«Δεν αισθάνομαι αρκετά γέρος ακόμα ώστε να δίνω συμβουλές. Ούτε όταν ήμουν πολύ νέος έπαιρνα από συμβουλές. Η πείρα -φευ!- δεν μεταβιβάζεται από τη μια γενιά στην άλλη.
Πρέπει να σπάσεις τα μούτρα σου για να μάθεις. Θα έλεγα, εν πάση περιπτώσει, στους σημερινούς πιτσιρικάδες να αντισταθούν στην ανασφάλεια και στο άγχος που εκπέμπεται από τους μεγαλύτερους. Η ζωή είναι μπροστά τους. Και είναι πελώρια. Θα πέσουν δέκα φορές και θα σηκωθούν ένδεκα.
Ακόμα και αν η ανεργία κυμαίνεται σε δυσθεώρητα σήμερα ύψη, όποιος είναι ερωτευμένος με τη δουλειά που κάνει, θα αμείβεται τελικά για αυτήν. Ακόμα και αν η εύκολη μοναξιά του διαδικτύου απειλεί τη φυσική επαφή των ανθρώπων, πάντα θα υπάρχει ένα πάρκο, ένα γήπεδο 5Χ5, ένα παγκάκι, ένα δωμάτιο ξενοδοχείου και ένας άγνωστος με τον οποίον θα ανταλλάσσεις ματιές γεμάτες νόημα στο μετρό?
Πώς μπορούν η τέχνη και ο πολιτισμός γενικότερα να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης;
Υπηρετώντας τη δική τους αλήθεια. Αρνούμενες να καταδεχτούν το οποιοδήποτε βόλεμα.
Η τέχνη είναι εξ ορισμού χειρονομία επαναστατική. Κι ο καλλιτέχνης ένας ανυπότακτος μποέμ. Όχι ένας επιχορηγούμενος υπάλληλος των εκάστοτε ισχυρών. Καμιά άλλωστε γονυκλισία στους άρχοντες -ή και στον «κυρίαρχο λαό»- δεν μπορεί να κρύψει την τυχόν έλλειψη ταλέντου...
Πηγή: Ημερησία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου