Το παιχνίδι της ανάγνωσης

Του Κοσμά Βίδου

Εχετε παίξει ποτέ το «Πέφτει η νύχτα στο Παλέρµο» με τους καλούς, τους μαφιόζους και τον ρουφιάνο; Υπήρξε μια εποχή που εντρύφησα και σε αυτό το παιχνίδι. Μεγάλωσα εξάλλου παίζοντας παιχνίδια της παρέας. Αρχικά, πολύ μικρός, τον «Μουτζούρη», το μοναδικό μαζί με την «Ξερή» παίγνιο με χαρτιά που επιτρεπόταν σε εμάς τα παιδιά. Φαντάζομαι τα σημερινά παιδιά θα το βρίσκουν σαχλό και αδιάφορο. Αλλοι καιροί. Επειτα παίζαμε επιτραπέζια όπως «Μονόπολη», «Scrabble», που ποτέ δεν μου άρεσαν, ή «Master Mind», που για κάποιον λόγο το προτιμούσα. Ως ενήλικος βρέθηκα σε μια παρέα που είχε αναγάγει το ομαδικό... καθιστικό παιχνίδι σε επιστήμη και κόλλησα. Δεν αναφέρομαι απαραιτήτως στα επιτραπέζια παιχνίδια, αλλά και σε κάτι άλλα, από αυτά που οι όροι τους κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα, που ποτέ δεν ξέρεις ποιος τα πρωτοσκέφτηκε, που παίζουν με το μυαλό, με το συναίσθημα, με τις αντοχές σου.

Από τα πιο αγαπημένα μας ήταν το «Αλήθεια ή θάρρος», όπου αν δεν δεχόσουν να απαντήσεις με ειλικρίνεια σε μια «δύσκολη» ερώτηση έπρεπε να κάνεις ό,τι σου ζητούσαν, ακόμη κι αν αυτό ήταν να χτυπήσεις την πόρτα της ηλικιωμένης γειτόνισσας φορώντας μόνο εσώρουχο και να της ζητήσεις ζάχαρη. Ενα άλλο ήταν ο «Ψυχολόγος», με τους παίκτες να αλλάζουν ρόλους μεταξύ τους (εγώ είμαι εσύ, εσύ είσαι ο Γιώργος, ο Γιώργος είναι η Νίκη κ.λπ.) και τον (ανυποψίαστο για το μπέρδεμα) παίκτη που έκανε τον ψυχολόγο να προσπαθεί να καταλάβει ποιος είναι ποιος κάνοντας ερωτήσεις στις οποίες έπαιρνε θεότρελες απαντήσεις. Ξενυχτούσαμε συχνά παίζοντας. Κάθε εποχή όμως έχει τα παιχνίδια της, έτσι τα αφήσαμε πίσω μας αυτά και περάσαμε στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, για να φτάσουμε σε όλες αυτές τις ψυχαγωγικές αλλά σε μεγάλο βαθμό μοναχικές εφαρμογές-παιχνίδια που κατεβάζουμε στα κινητά και στα tablets μας.

Μου έκανε, λοιπόν, εντύπωση που - την εποχή που όλα τα παιδιά γνωρίζουν τι είναι «Candy Crush» αλλά δεν γνωρίζουν τι είναι το «Πέφτει η νύχτα στο Παλέρμο» - μια... προαιώνια φίλη και συνάδελφος, με την οποία έχω παίξει ώρες ατελείωτες παιχνίδια α λα «Ψυχολόγος» και άλλα τέτοια ψυχοβγαλτικά, έκανε το «Παλέρμο» βιβλίο για παιδιά 8-12 ετών. Διαβάζοντας το «Πέφτει η νύχτα στο Παλέρμο» της Λώρης Κέζα (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός), κατάλαβα πώς μπορεί να αρέσει σε έναν μικρό αναγνώστη μια ιστορία με σασπένς, με γρήγορους ρυθμούς, με καλούς και κακούς, μια ιστορία που κρύβει εκπλήξεις. Αναρωτήθηκα όμως και αν το παιχνίδι που την ενέπνευσε στον τίτλο λέει κάτι στο κοινό στο οποίο απευθύνεται.

Ρωτώντας τη μέσω Internet (γιατί εδώ και έναν χρόνο ζει στην άλλη πατρίδα της, στον Καναδά), μου αποκάλυψε πως τον τίτλο «Πέφτει η νύχτα στο Παλέρμο» τον σκέφτηκε επειδή τα παιδιά, τα βράδια του καλοκαιριού, στο ελληνικό νησί που παραθερίζει παίζουν το παιχνίδι μπροστά στο σπίτι της. Οπότε, ακόμη και την εποχή που κάποια παιδιά κινδυνεύουν να χαθούν μέσα στις οθόνες των tablets τους, εθισμένα σε έναν κόσμο μοναξιάς, ανίκανα να επικοινωνήσουν με τους συνομήλικούς τους, καταδικασμένα ακόμη και στο παιχνίδι να είναι ολομόναχα, υπάρχουν και εκείνα που θυμούνται να παίζουν μαζί! Υπάρχουν και εκείνα που διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία όπως το «Παλέρμο»; Δεν είναι πολλά, σύμφωνα με τις έρευνες, που αποφαίνονται ότι το διάβασμα είναι για τα περισσότερα ελληνόπουλα συνδεδεμένο με τα σχολικά βιβλία, κάτι σαν αναγκαίο κακό.

Ως παιδί που μεγάλωσε και παίζοντας και διαβάζοντας, σήμερα γνωρίζω πως ευνοήθηκα και από τα δύο, έτσι όπως αυθόρμητα (ή επηρεασμένος από το περιβάλλον μου) τα συνδύασα. Βλέποντας τώρα φίλους με τους οποίους μοιράστηκα πολλά χρόνια από τη ζωή μου, πολλές συζητήσεις για τα βιβλία που διαβάσαμε, καθώς και πολλά παιχνίδια της παρέας, να προτρέπουν τα παιδιά και να παίξουν και να διαβάσουν, να μεγαλώσουν διασκεδάζοντας αλλά και μαθαίνοντας, όπως κάνει η Λώρη μέσα από τα βιβλία της (και στο «Πέφτει η νύχτα στο Παλέρμο» η ιστορία είναι η αφορμή για να πει πολλά χρήσιμα πράγματα), δεν μπορώ παρά να σκεφτώ ότι αυτή είναι η πιο απολαυστική, η ιδανική διαδρομή προς την ενηλικίωση. Παιχνίδι και γνώση μαζί - όταν η γνώση δεν είναι ένα πληκτικό μάθημα, αλλά μοιάζει με διασκεδαστικό παιχνίδι. Ή με διασκεδαστικό βιβλίο.

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ