Δευτέρα, 22 Ιουλίου, 2019
Με ανάμεικτα σχόλια αντιμετωπίζεται, έως τώρα, η εξαγγελία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους, δηλαδή την μεταφορά της αρμοδιότητας τόσο της είσπραξης αλλά και του καθορισμού του φόρου ακίνητης περιουσίας στην Δημοτική Αυτοδιοίκηση.
Παγίως τα τελευταία χρόνια, όποτε και η μνημονιακή «μέγγενη» περιόρισε τα έσοδα των δήμων σε ένα υψηλότατο ποσοστό του 60%, εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης επιμένουν στην ανάγκη φορολογικής αποκέντρωσης με μεταφορά φόρων ακίνητης περιουσίας στον θεσμό. Αν και εκ πρώτης όψεως η εξαγγελία του πρωθυπουργού -διατυπώθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2018 στο πλαίσιο της ΔΕΘ- μοιάζει να ικανοποιεί το σχετικό αίτημα, η πραγματικότητα είναι σχετικά διαφορετική…
Και αυτό γιατί ο πρωθυπουργός -εμμέσως πλην σαφώς- εξήγγειλε την μεταφορά του ΕΝΦΙΑ με ταυτόχρονη περικοπή της Κρατικής Χρηματοδότησης που λαμβάνουν οι Δήμοι -Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ)- σχεδόν στο σύνολό της.
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΘΑ ΑΠΟΦΑΙΖΕΙ
Ο πρωθυπουργός έχει χαρακτηρίσει την εξαγγελία του για μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους ως «Σημαντική μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία», κάτι που, όπως είπε ο ίδιος, θα τεθεί σε εφαρμογή το 2022. Όπως διευκρίνισε «μέχρι το 2021 η είσπραξη του ΕΝΦΙΑ και το ύψος του θα καθορίζεται από τους δήμους. Ταυτόχρονα θα κοπούν οι ΚΑΠ, που σήμερα είναι περίπου 2 δισ. ευρώ, όσο υπολογίζουμε ότι θα εισπράξουμε τον ΕΝΦΙΑ». «Θα μπορεί αν θέλει ένας δήμαρχος να αυξήσει ή να μειώσει τον ΕΝΦΙΑ, αλλά θα λογοδοτεί στους δημότες του», πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης.
«Πιστεύω στην ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στην Ελλάδα σήμερα διαχειρίζεται το 1/3 των πόρων που διαχειρίζονται οι ΟΤΑ στην Ευρώπη. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Αν θέλουμε επιτελικό κράτος τότε θα πρέπει να περάσουμε αρμοδιότητες και πόρους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση», συμπλήρωσε ο πρόεδρος της ΝΔ.
«Θα χρειαστούμε μια διετή μεταβατική περίοδο ώστε το σύστημα αυτό να εφαρμοστεί το 2021», κατέληξε απαντώντας σε σχετική ερώτηση.
Η ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΠ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΦΙΑ ΘΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ
Τι θα σημάνει αυτό για τους Δήμους, δηλαδή η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ με ταυτόχρονο εκμηδενισμό των ΚΑΠ; Η απάντηση έχει δοθεί προ καιρού…
Το θέμα έχει εξεταστεί από το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ), το οποίο σε μελέτη του (Νοέμβριος 2017, με γενικότερο τίτλο «Φορολογική Αποκέντρωση και ενίσχυση της Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ Α` βαθμού στην Ελλάδα), έχει καταλήξει ότι ακόμη και εάν τα έσοδα των δήμων από κρατική χρηματοδότηση και φόρο ακινήτων είναι περίπου ίδια ως σύνολο «σε επίπεδο δήμων η αντικατάσταση των ΚΑΠ από τον ΕΝΦΙΑ θα προκαλέσει μεγάλες ανισότητες». Ένα παράδειγμα που προκύπτει από τη μελέτη είναι ότι ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού θα υπερ-πενταπλασιάσει τα έσοδά του (αύξηση 531%), τη στιγμή που ο Δήμος Αγαθονησίου θα μειώσει τα έσοδά του περίπου στο 1/8. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η μελέτη για τον ακριτικό δήμο: «σε απόλυτους όρους, τα έσοδά του από ΚΑΠ ανέρχονται σε 1.517 ευρώ/κάτοικο, όταν τα έσοδα από ΕΝΦΙΑ είναι μόνο 179 ευρώ/κάτοικο». Εν ολίγοις, οι δήμοι με υψηλής αξίας ακίνητα εντός των διοικητικών τους ορίων θα βγουν κερδισμένοι από την πρόταση, αντιθέτως αυτοί με χαμηλής αξίας ακίνητα θα «εξαερώσουν» τα έσοδά τους.
Επομένως, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, προκειμένου να διατηρήσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε σταθερό επίπεδο, ο δήμος είτε θα πρέπει να αυξήσει τη φορολογία είτε να εκχωρήσει υπηρεσίες σε ιδιώτες και να απολύσει εργαζομένους, κάτι που επίσης θα οδηγήσει σε αυξημένο κόστος για τους δημότες. Όπως και να έχει, θα διευρυνθούν οι ανισότητες μεταξύ των δημοτών σε βάρος κυρίως αυτών της περιφέρειας.
Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΤΑ ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας προσφέρεται για τη χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στην Αυτοδιοίκηση δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη δημιουργία ενός μηχανισμού αναδιανομής. Επιπλέον, ο ΕΝΦΙΑ χαρακτηρίζεται από ορισμένες παθογένειες, που τον έχουν καταστήσει άδικο και αντιδημοφιλή. Μια απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή ενός συστήματος φορολογίας της ακίνητης περιουσίας είναι, για παράδειγμα, ο προσδιορισμός της αξίας του ακινήτου επί του οποίου επιβάλλεται ο φόρος. Το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό σήμερα, λόγω της συχνά παρατηρούμενης μεγάλης απόκλισης των αντικειμενικών αξιών από τις τιμές αγοράς…
ΤΙ ΘΑ ΣΥΜΒΕΙ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ
Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε τα ποιοτικά στοιχεία της μελέτης του ΙΤΑ και το τι ακριβώς σημαίνουν αυτά για τους 7 Δήμους της Ηλείας επισημαίνουμε τα εξής:
-Όπως και στην περίπτωση των ΚΑΠ/κάτοικο, έτσι και με τα έσοδα ΕΝΦΙΑ/κάτοικο, όσο αυξάνει το μέγεθος των Δήμων τόσο μειώνεται το έσοδο ΕΝΦΙΑ/κάτοικο.
-Η πλειονότητα των μικρών Δήμων (< 5.000 κάτοικοι) έχει δείκτη ΕΝΦΙΑ/ΚΑΠ μικρότερο του 1 (100%), που σημαίνει ότι περίπου το 65% των μικρών Δήμων θα έχει μεγάλες απώλειες εσόδων εάν αντικαταστήσει τους ΚΑΠ με τον ΕΝΦΙΑ (στην Ηλεία δεν υπάρχει δήμος με πληθυσμό μικρότερο των 5.000 κατοίκων)….
-Στην κατηγορία 10.001 – 20.000 κάτοικοι (Ανδρίτσαινας – Κρεστένων, 14.109 κάτοικοι) οι δήμοι είναι μοιρασμένοι. Οι μισοί έχουν δείκτη ΕΝΦΙΑ/ΚΑΠ άνω του 1 και οι άλλοι μισοί κάτω του 1 με ελάχιστη τιμή 0,38 (38%). Στην κατηγορία 20.001 – 50.000 κάτοικοι η εικόνα είναι υπέρ του ΕΝΦΙΑ. Σε περισσότερους από τους μισούς Δήμους ο δείκτης ΕΝΦΙΑ/ΚΑΠ είναι μεγαλύτερος του 1 (100%) που σημαίνει ότι τα έσοδά τους θα αυξηθούν εάν ο ΕΝΦΙΑ αντικαταστήσει τους ΚΑΠ.
Φυσικά όλα τα παραπάνω είναι οι μέσοι όροι αφού κάθε δήμος έχει διαφορετικά ποιοτικά στοιχεία και αριθμό ακινήτων.
Ειδικότερα συμπεραίνεται πως στην Ηλεία ο δείκτης ΕΝΦΙΑ/ΚΑΠ είναι μεγαλύτερος του 1 (100%) σε τρείς δήμους (Ανδραβίδας –Κυλλήνης, Ζαχάρως, Αρχαίας Ολυμπίας) όπου –αν ισχύσει η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ- θα βγουν κερδισμένοι… από την άλλη 4 δήμοι (Πύργου, Ήλιδας, Πηνείου, Ανδρίτσαινας – Κρεστένων) θα είναι –άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο- οι χαμένοι … πιο συγκεκριμένα:
Οι κερδισμΕνοι…
Ανδραβίδας –Κυλλήνης (21.581 κάτοικοι) +152%
Ζαχάρως (8.953 κάτοικοι) +142%
Αρχαίας Ολυμπίας (13.409 κάτοικοι) +113%
Οι χαμΕνοι…
Ανδρίτσαινας – Κρεστένων (14.109 κάτοικοι) +85%
Πηνείου (21.034 κάτοικοι) +75%
Πύργου (47.955 κάτοικοι) +65%
Ήλιδας (32.219 κάτοικοι) +39%
«Καμπανάκι» και από την ΚΕΔΕ…
«Καμπανάκι» για τις επιπτώσεις της εξαγγελίας Μητσοτάκη είχε κρούσει και η ΚΕΔΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο, προειδοποιώντας ότι «δεν πρέπει αντικατασταθούν οι πόροι που σήμερα δίνονται στους Δήμους μέσω των Κ.Α.Π. από τους πόρους που θα προέρχονται από τη φορολογία των ακινήτων (κι όχι μόνον τον ΕΝΦΙΑ), γιατί αυτό θα έχει καταστροφικές συνέπειες για πολλούς Δήμους, κυρίως της περιφέρειας, αφού δεν θα μπορούν να έχουν τα απαραίτητα έσοδα που χρειάζονται για τη λειτουργία τους μόνον από τη συγκεκριμένη πηγή».
Υπενθυμίζεται ότι από πέρυσι, οπότε και άνοιξε η σχετική συζήτηση, η ΝΔ -ως αξιωματική αντιπολίτευση τότε- δεσμεύθηκε για την λειτουργία ενός μηχανισμού εξισορρόπησης, προκειμένου να αμβλυνθούν οι διαφαινόμενες ανισότητες. Περαιτέρω λεπτομέρειες για τον τρόπο λειτουργίας του εν λόγω μηχανισμού αναμένονται έως και σήμερα να γίνουν γνωστές – εάν όντως έχει «ωριμάσει» στο επιτελείο της σημερινής κυβέρνησης η συγκεκριμένη πρόταση.
Τα αναπΑντητα ερωτΗματα
Αν και η σχετική συζήτηση έχει ανοίξει το τελευταίο έτος, υπάρχουν ακόμα σημεία που χρήζουν διευκρίνησης.. μερικά από αυτά είναι:
- Πώς θα «στηθεί» ο μηχανισμός είσπραξης; Θα αναλάβουν οι δημοτικές υπηρεσίες να συγκεντρώνουν τα έσοδα από τους πολίτες που έχουν υποστεί ουκ ολίγες φορο-επιβαρύνσεις τα τελευταία χρόνια; Κι άρα το πολιτικό κόστος θα μεταφερθεί από το (απρόσωπο) Κράτος στους αιρετούς, δηλαδή τους δημάρχους και τους δημοτικούς συμβούλους;
- Πώς θα διασφαλιστεί η είσπραξη του φόρου στα σημερινά επίπεδα; Αν οι πολίτες κηρύξουν «στάση πληρωμών» λόγω φορο-επιβαρύνσεων, πώς θα ισορροπεί η κατάσταση σχετικά με τα οικονομικά του Δήμου – με τον προϋπολογισμό να είναι υποχρεωτικά ισοσκελισμένος;
- Υπάρχουν Δήμοι που έχουν «χρεοκοπήσει», είτε λόγω κακής διαχείρισης είτε γιατί δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα λειτουργικά τους έξοδα. Αν ένας δήμος εισπράξει τον ΕΝΦΙΑ και χρεοκοπήσει τι θα συμβεί; Θα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό; Θα πρέπει να απολύουν εργαζόμενους ή θα αναστέλλουν υπηρεσίες;
Πάνω σε αυτό το θέμα θα έχουμε άρθρο του Βασίλη Καυκά αύριο, Τρίτη, 23 Ιουλίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου