Γέφυρα πανεπιστημίων Ελλάδας - ΗΠΑ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει ήδη ενεργές 847 διεθνείς συμφωνίες –Erasmus και διμερείς– με 450 πανεπιστήμια από 65 χώρες.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Υπερατλαντική γέφυρα με τις ΗΠΑ στήνει για τα ελληνικά πανεπιστήμια η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Στόχος η ανταλλαγή φοιτητών και ερευνητών μεταξύ των Ιδρυμάτων της Ελλάδας και των ΗΠΑ, η προσέλκυση φοιτητών σε αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα, η συμφωνία συνεργασιών για την οργάνωση κοινών προγραμμάτων σπουδών. Για το θέμα η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως έχει προγραμματισμένη για αύριο συνάντηση με την υφυπουργό των ΗΠΑ για την Παιδεία και τον Πολιτισμό κ. Mαρί Ρόις. «Επιδιώκουμε την έναρξη της προσπάθειας για μία ισχυρή ελληνική παρουσία στο διεθνές εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η εξωστρέφεια παίρνει σάρκα και οστά», δηλώνει στην «Κ» η κ. Κεραμέως.

Ειδικότερα, κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στις ΗΠΑ η κ. Κεραμέως είχε σειρά συναντήσεων με την κ. Ρόις αλλά και εκπροσώπους πανεπιστημίων, κατά τις οποίες ανέδειξε το πολιτικό πρόγραμμα της κυβέρνησης για ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών ΑΕΙ. Οπως ανέφερε η κ. Κεραμέως, η ανταπόκριση της άλλης πλευράς ήταν άμεση και μεγάλη, με αποτέλεσμα να προταθεί αμερικανική αντιπροσωπεία να έλθει στην Ελλάδα. Μάλιστα, γι’ αυτή τη συνάντηση ενημερώθηκαν άμεσα από τη Νέα Υόρκη το τριμελές προεδρείο της Συνόδου των Πρυτάνεων των ελληνικών ΑΕΙ, ώστε να επιδιωχθεί να γίνουν συναντήσεις μελών της αμερικανικής αντιπροσωπείας με Ελληνες πρυτάνεις. «Ηθελα να έχω και το δικό τους θετικό νεύμα από τα ΑΕΙ. Απαιτούνται αγαστή συνεργασία, καλή προετοιμασία και οργάνωση των επόμενων βημάτων», δηλώνει στην «Κ» η κ. Κεραμέως.

Η ατζέντα

Η αυριανή συνάντηση των δύο θα δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα για τη συνεργασία, τα πεδία της οποίας είναι η εκπόνηση κοινών προγραμμάτων σπουδών μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών ΑΕΙ, η συμμετοχή αλλοδαπών φοιτητών σε ξενόγλωσσα και σε θερινά προγράμματα στη χώρα μας, η ανταλλαγή φοιτητών και ερευνητών, η διεύρυνση του προγράμματος υποτροφιών Fulbright, καθώς και η συμμετοχή της χώρας μας στο κορυφαίο εκπαιδευτικό συνέδριο NAFSA, που προσελκύει δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες από όλο τον κόσμο. «Το πεδίο είναι ευρύ, εξαρτάται τι θα επιδιώξει κάθε πανεπιστήμιο», αναφέρει η κ. Κεραμέως.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα «παρουσιαστούν» τα ελληνικά πανεπιστήμια στην αμερικανική αντιπροσωπεία και κατόπιν θα ακολουθήσουν διμερείς επαφές ανάμεσα στα Ιδρύματα ώστε να προχωρήσουν επιμέρους συνεργασίες. Ο χρονικός ορίζοντας ώστε το εγχείρημα να έχει τα πρώτα αποτελέσματα, δηλαδή να ξεκινήσουν τα προγράμματα, είναι εντός του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους 2019-2020. Εύλογα, βεβαίως, τα ελληνικά πανεπιστήμια απαιτείται να είναι πλήρως προετοιμασμένα σε σχέση με τη στόχευσή τους, με στόχο όλα να γίνουν μέχρι τον προσεχή Ιούνιο. Για παράδειγμα, πώς μπορούν να γίνουν ελκυστικά τα ελληνικά πανεπιστήμια, όταν πάσχουν σε υποδομές στέγασης φοιτητών;

Από την άλλη, πάντως, πολλά ελληνικά πανεπιστήμια έχουν συνάψει διμερείς διεθνείς συμφωνίες συνεργασίας. Ενδεικτικά, το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει ενεργές 847 διεθνείς συμφωνίες –Erasmus και διμερείς συμφωνίες– με 450 πανεπιστήμια από 65 χώρες, ενώ μόνο κατά το τρέχον χειμερινό εξάμηνο στο ΑΠΘ φοιτούν 400 φοιτητές από 25 χώρες της Ευρώπης (για σπουδές και πρακτική άσκηση Erasmus+) και από 11 χώρες εκτός Ε.Ε. (Γεωργία, Ιορδανία, Κίνα, Λευκορωσία, Μολδαβία, Ουκρανία, Ρωσία, Σερβία, Ελ Σαλβαδόρ, Βραζιλία, Μεξικό).

Ωστόσο, στελέχη του υπουργείου επισημαίνουν ότι πρέπει να ξεπεραστούν οι ελληνικές δυσκαμψίες και στρεβλώσεις που υπάρχουν τόσο στο θεσμικό πλαίσιο όσο και σε επίπεδο νοοτροπίας. Ενδεικτικό είναι ότι παρά τη σύμπλευση των δύο πλευρών, δεν προχώρησε η συμφωνία ΑΠΘ - Delaware λόγω έλλειψης ελληνικού θεσμικού πλαισίου για την είσπραξη διδάκτρων.

Τα οφέλη από ένα τέτοιο άνοιγμα εξωστρέφειας για την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι προφανή, και σε ακαδημαϊκό και σε οικονομικό επίπεδο, αφού θα υπάρχουν δίδακτρα για τα προπτυχιακά αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών τα οποία σχεδιάζουν τα ΑΕΙ. Η Ελλάδα είναι ουραγός σε αυτό τον τομέα, και απαιτούνται γρήγορα αλλά στέρεα βήματα.

Απελευθερώνονται τα μεταπτυχιακά

Απελευθερώνονται οι μεταπτυχιακές σπουδές στα ελληνικά πανεπιστήμια. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», στο αμέσως προσεχές διάστημα η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας θα προχωρήσει σε ρυθμίσεις που, ικανοποιώντας τα σχετικά αιτήματα των ΑΕΙ, θα καταργούν τις αγκυλώσεις του σημερινού καθεστώτος.

Ειδικότερα, ο αριθμός των μεταπτυχιακών προγραμμάτων που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ έχει εκτιναχθεί τα τελευταία χρόνια ξεπερνώντας τα 1.000, καθώς οι νέοι μέσω των μεταπτυχιακών σπουδών ελπίζουν ότι θα βρουν μια καλύτερη θέση στην αγορά εργασίας. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αν και άνεργοι κάνουν ένα μεταπτυχιακό και κατόπιν μεταναστεύουν στο εξωτερικό.

Βεβαίως, η εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού –υπερκορεσμός, πλέον– οφείλεται και στον όρο που έθεσε ο τέως υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου κάθε μεταπτυχιακό να μην έχει περισσότερες των τριών κατευθύνσεων. Ετσι, πολλές κατευθύνσεις που ήταν ενταγμένες σε μεταπτυχιακά, πλέον έχουν μετατραπεί σε αυτόνομα προγράμματα. Ωστόσο, το υπουργείο προσπάθησε με τον τρόπο αυτό να βάλει φρένο στον κορεσμό των μεταπτυχιακών, ο οποίος αποδόθηκε και στην προσπάθεια των διδασκόντων να αντισταθμίσουν, διδάσκοντας στα μεταπτυχιακά με αμοιβή, τις μισθολογικές τους απώλειες.

Από την πλευρά της η κ. Κεραμέως προωθεί εξορθολογισμό του πλαισίου λειτουργίας των μεταπτυχιακών σπουδών, στα σημεία εκείνα όπου είχαν καταγραφεί στρεβλώσεις.

Ενδεικτικά, με το ισχύον καθεστώς, η Σύγκλητος κάθε ΑΕΙ καταθέτει τον προγραμματισμό της για τα μεταπτυχιακά προγράμματα σε επιτροπή του υπουργείου που ελέγχει τη βιωσιμότητα και τον προϋπολογισμό των μεταπτυχιακών. Μετά την εισήγηση της επιτροπής ο υπουργός έχει τον τελικό λόγο. Από την πλευρά της νέας ηγεσίας προκρίνεται να αποφασίζει η Σύγκλητος. Αλλαγές θα γίνουν και ως προς τις αμοιβές των διδασκόντων πανεπιστημιακών (όχι των κατόχων διδακτορικού) στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Σήμερα κάθε πανεπιστημιακός μπορεί να πληρωθεί από τα μεταπτυχιακά μόνο εάν έχει συμπληρώσει τον ελάχιστο χρόνο διδασκαλίας στα προπτυχιακά (56 ώρες την εβδομάδα) και εάν διδάσκει σε ένα πρόγραμμα δωρεάν. Δηλαδή, διδάσκει σε δύο προγράμματα και πληρώνεται για το ένα. Επίσης, έχει καθοριστεί ανώτατο πλαφόν στις αμοιβές των διδασκόντων. Οι ρυθμίσεις αυτές θα επανεξετασθούν ώστε να εξορθολογιστούν. Παράλληλα, θα αντιμετωπισθούν οι στρεβλώσεις για τη χορήγηση των υποτροφιών σε φοιτητές μεταπτυχιακών προγραμμάτων, οι οποίες καταλήγουν να μην ευνοούν όσους έχουν πραγματικά ανάγκη. Χαρακτηριστικά, όπως ανέφερε στην «Κ» πρύτανης μεγάλου ΑΕΙ, τώρα ένας υποψήφιος για μεταπτυχιακό που έχει εισόδημα διότι δουλεύει τα καλοκαίρια επειδή έχει οικονομική ανάγκη, μπορεί να χάσει τη θέση από άλλον υποψήφιο, ο οποίος δεν εργάζεται και άρα δεν έχει προσωπικό εισόδημα, αφού μπορεί να του αρκεί η οικονομική στήριξη μόνο από την οικογένειά του.

Τέλος, θα καταργηθούν οι όροι που ισχύουν σήμερα για την περίπτωση που ένα ΑΕΙ επιθυμεί να καλέσει έναν πανεπιστημιακό του εξωτερικού για να διδάξει σε κάποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Σήμερα απαιτείται «ανάθεση διδασκαλίας», μία διαδικασία που συνεπάγεται αρκετή γραφειοκρατία, την οποία μάλιστα πρέπει να κάνει ο επισκέπτης καθηγητής. Γεγονός που αποθαρρύνει τους ξένους πανεπιστημιακούς να έλθουν στα ελληνικά ΑΕΙ.