Σάββατο, 23 Νοεμβρίου, 2019
Η συγγραφέας Τζέσικα Μίτφορντ ήταν μία από τις αριστοκρατικής καταγωγής «έξι αδελφές» που έγιναν διάσημες στη Βρετανία του μεσοπολέμου και των μεταπολεμικών χρόνων για τις συχνά σκανδαλώδεις τοποθετήσεις τους. Δύο από τις αδελφές έτρεφαν ανοιχτά συμπάθειες για τον φασισμό, ενώ η Τζέσικα στράφηκε προς τον κομμουνισμό, για ένα διάστημα μάλιστα έγινε μέλος του Κ.Κ. στις ΗΠΑ, όπου εγκαταστάθηκε, προτού απογοητευτεί από τον σταλινισμό. Ηταν η Τζέσικα Μίτφορντ εκείνη που διέδωσε τον όρο «frenemy» (σύμμειξη των λέξεων friend και enemy) για να περιγράψει δύο άτομα που διατηρούν επιφανειακά φιλική σχέση παρότι στο βάθος σιγοβράζει η μεταξύ τους αντιπαλότητα.
Σε αντιπροσωπευτικό δείγμα frenemies δείχνει να εξελίσσεται το παράξενο ζευγάρι Τραμπ - Ερντογάν, τουλάχιστον αν κρίνουμε από τη συνάντηση της περασμένης Τετάρτης, στον Λευκό Οίκο. Ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε λόγο για «εξαιρετική» συνάντηση ύστερα από το πέρας των διαβουλεύσεων και δήλωσε «μεγάλος οπαδός» του φιλοξενουμένου του, ο οποίος θα δυσκολευτεί πολύ να βρει και δεύτερο, έστω όχι και τόσο μεγάλο οπαδό του στη λεωφόρο της Πενσυλαβανίας, η οποία συνδέει τον Λευκό Οίκο με το Καπιτώλιο.
Ωστόσο ο Τραμπ όχι μόνο δεν ικανοποίησε καμία αξίωση του Ερντογάν ως προς το «ξεπάγωμα» της αγοράς αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35, την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν και τη διακοπή της συνεργασίας των ΗΠΑ με τους Κούρδους μαχητές στη Συρία, αλλά τόνισε ξεκάθαρα στον Τούρκο ηγέτη ότι η αγορά ρωσικών πυραύλων S-400 είναι για τις ΗΠΑ η λυδία λίθος των αμερικανοτουρκικών σχέσεων και ότι αν δεν την ακυρώσει, θα πρέπει να περιμένει τα χειρότερα.
Από την πλευρά του, ο Ταγίπ Ερντογάν εξήρε και αυτός τις «παραγωγικές» συζητήσεις και το «πνεύμα κατανόησης» του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά δεν λησμόνησε την απερίγραπτη επιστολή που του είχε στείλει ο Αμερικανός πρόεδρος στις 9 Οκτωβρίου, λίγες ώρες πριν αρχίσει η τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία, όπου του συνιστούσε να «μην είναι ανόητος» και να «μην παριστάνει τον σκληρό» γιατί είναι ικανός να του καταστρέψει την οικονομία. Ο Ερντογάν όχι μόνο του γύρισε πίσω την επιστολή, αλλά καταλόγισε στον Τραμπ ότι πλέκει το εγκώμιο του στρατιωτικού αρχηγού των Κούρδων στη Συρία, Μαζλούμ Κομπάνι, τον οποίο χαρακτήρισε «υιοθετημένο γιο του Αμπντουλάχ Οτσαλάν». Μάλιστα, στη συνάντηση της τουρκικής αντιπροσωπείας με ομάδα Αμερικανών γερουσιαστών, τους οποίους είχε προσκαλέσει ο Τραμπ, τους μοίρασε μπροσούρες που έχει φέρει μαζί του από την Αγκυρα και τους έβαλε να δουν βίντεο για να τους πείσει ότι συνεργάζονται με τρομοκράτες.
Στρατηγική απόκλιση
Επί της ουσίας, η συνάντηση της περασμένης Τετάρτης όχι μόνο δεν κατέληξε –τουλάχιστον εξ όσων γνωρίζουμε μέχρι τώρα– σε απολύτως κανένα απτό αποτέλεσμα, αλλά και φάνηκε να ενισχύει τη στρατηγική απόκλιση των δύο νατοϊκών συμμάχων. Το μήνυμα του Τραμπ και των επιτελών του ήταν: είσαι σημαντικός σύμμαχος, μπορούμε να κάνουμε πολλά για να ενισχύσουμε τις οικονομικές μας σχέσεις, αλλά δεν γίνεται να συνεχίσεις να πατάς σε δύο βάρκες, και σε εμάς και στη Ρωσία. Ο Ερντογάν, όμως, δήλωσε ανοιχτά (όχι στην Ουάσιγκτον, είναι αλήθεια, αλλά άμα τη επιστροφή του στην Αγκυρα), ότι εννοεί να κάνει ακριβώς αυτό. Απέκλεισε το ενδεχόμενο να ακυρώσει την αγορά των S-400, εξήρε τις «στρατηγικού χαρακτήρα» συνεργασίες με τον Πούτιν, όπως στην περίπτωση του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream και τόνισε ανοιχτά ότι για την Τουρκία τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία είναι συμμαχικές χώρες. Με αυτά τα δεδομένα, αναρωτιέται κανείς για ποιον λόγο έγινε αυτή η συνάντηση. Μια πρώτη εξήγηση θα ήταν ότι και οι δύο πρωταγωνιστές της είχαν κάτι να κερδίσουν. Για τον Τραμπ, η επίσκεψη του Ερντογάν ήταν μια ευκαιρία για επικοινωνιακό αντιπερισπασμό στο μέγα τηλεοπτικό δράμα των ανοιχτών ακροάσεων στην επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για την παραπομπή του, που άρχιζε την ίδια ακριβώς ημέρα. Από την πλευρά του, ο Ερντογάν κατάφερε να ενισχύει την εντύπωση ότι, παρά τις θορυβώδεις καταγγελίες της Τουρκίας από το Κογκρέσο μετά την εισβολή στη Συρία, η Αμερική είναι υποχρεωμένη να συνδιαλέγεται μαζί του γιατί δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει έναν τόσο σημαντικό σύμμαχο στο ναρκοπέδιο της Μέσης Ανατολής.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ικανοποίησε καμία αξίωση του Ταγίπ Ερντογάν ως προς το «ξεπάγωμα» της αγοράς αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35, την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν και τη διακοπή της συνεργασίας των ΗΠΑ με τους Κούρδους μαχητές στη Συρία.
Οι προσωπάρχες
Ενδεχομένως τις επόμενες ημέρες να γίνουμε σοφότεροι γύρω από τα μυστήρια που μπορεί να κρύβει το παρασκήνιο αυτής της συνάντησης. Εχει ενδιαφέρον, για παράδειγμα, ότι πέραν του διπλωματικού διαύλου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών Μάικ Πομπέο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, οι δύο πρόεδροι δημιούργησαν δεύτερο κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στους προσωπάρχες τους, τον Μικ Μαλβέινι και τον Ιμπραήμ Καλίν, οι οποίοι θα κληθούν να αναζητήσουν λύσεις στα επίμαχα, εκκρεμή θέματα, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών πυραύλων. Ας σημειωθεί και η «πονηρή» τοποθέτηση του Ερντογάν την επομένη της συνάντησης με τον Τραμπ, όπου δήλωσε ότι είναι ανοιχτός στην αγορά αμερικανικών πυραύλων Patriot, προσθέτοντας ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ακυρώσει «εντελώς» την αγορά των S-400. Το τι μπορεί να σημαίνει αυτό το «εντελώς» –αν βέβαια σημαίνει κάτι πέρα από μια προσπάθεια να κερδηθεί χρόνος– θα το διαπιστώσουμε μάλλον σύντομα.
Μηνύματα από το Κρεμλίνο
Εχοντας επενδύσει πολλά στην ειδική σχέση της με την Τουρκία, η Ρωσία δεν έμεινε άπραγη ενόψει της συνάντησης Τραμπ - Ερντογάν. Δύο ημέρες προτού φτάσει ο Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, ο Σεργκέι Λαβρόφ κατήγγειλε τις ΗΠΑ ότι στέλνουν στρατεύματα για να κλέψουν το πετρέλαιο της Συρίας και να φτιάξουν (εννοείται μέσω των Κούρδων) ένα «ψευδοκράτος» στο βορειοανατολικό μέρος της χώρας. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών προφανώς έθιξε ευαίσθητες χορδές στην Τουρκία, ταυτόχρονα όμως της υπενθύμισε ότι «το σύνολο της συριακής γης πρέπει να επανέλθει υπό τον έλεγχο της Δαμασκού», με άλλα λόγια ότι η προσωρινή κατοχή των θυλάκων που κατέλαβε ο στρατός της δεν μπορεί να μονιμοποιηθεί. Κάνοντας πιο έντονες τις κόκκινες γραμμές της, η Ρωσία έχει ήδη στείλει ενισχύσεις στις δυνάμεις της που προστατεύουν την κουρδική πόλη-σύμβολο του Κομπάνι, στα δυτικά της τουρκικής ζώνης, και άρχισε να κατασκευάζει βάση ρωσικών ελικοπτέρων στην επίσης κουρδική πόλη Καμισλί, στα ανατολικά των υπό τουρκικό έλεγχο περιοχών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου