Ο μεγάλος πλούτος φθείρει την αίσθηση της πραγματικότητας. Οι δισεκατομμυριούχοι δεν είναι απαραιτήτως κακοί άνθρωποι και οι περισσότεροι από αυτούς πιθανότατα δεν είναι. Ωστόσο, ορισμένοι είναι, και βάσει της μη επιστημονικής εκτίμησής μου, οι δισεκατομμυριούχοι μπορούν ευκολότερα να προβούν σε λανθασμένες οικονομικές εκτιμήσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους ανθρώπους λόγω του υπερβολικού εγωισμού τους, ιδιαίτερα στην πολιτική σφαίρα.
Ο μεγάλος πλούτος προσελκύει άτομα διατεθειμένα να πουν σε έναν ιδιαίτερα πλούσιο άνδρα (ή γυναίκα, αλλά η πολιτική φιλαυτία είναι κυρίως ανδρική υπόθεση) ό,τι θέλει να ακούσει. Στην πολιτική αρένα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει κανείς να πει στους δισεκατομμυριούχους, αφενός, ότι τα τεράστια έσοδά τους συνιστούν ένα ελάχιστο κομμάτι της τεράστιας συνεισφοράς τους στην κοινωνία, αφετέρου, ότι ο κόσμος τούς θέλει σε θέσεις ισχύος.
Πολλές πολιτικές παρατάξεις δέχονται κατηγορίες ότι ζουν σε «φούσκα» και βρίσκονται εκτός επαφής με την αμερικανική πραγματικότητα. Ομως, μόνο λίγοι είναι που ζουν τόσο πολύ στη «φούσκα», όσο οι δισεκατομμυριούχοι. Και πλέον οι δισεκατομμυριούχοι που ζουν στη φούσκα βρίσκονται σε ένα περιβάλλον στο οποίο η κλιμακούμενη ανισότητα και η μεγάλη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια ολίγων κερδίζουν πολιτική προσοχή. Και δεν το χειρίζονται με τον καλύτερο τρόπο.
Για να υποστηρίξει κάποιος ότι οι δισεκατομμυριούχοι συμβάλλουν σημαντικά στην κοινωνία, πρέπει επίσης να υποστηρίξει ότι κέρδισαν την περιουσία τους όντας παραγωγικοί. Πρέπει να υποστηρίξει ότι ο πλούτος τους είναι απλώς ένα κομμάτι όσων προσέθεσαν στο εθνικό εισόδημα. Πρόκειται για δύσκολο επιχείρημα, τη στιγμή που βλέπει κάποιος το πώς έβγαλαν την περιουσία τους οι περισσότεροι δισεκατομμυριούχοι. Εξάλλου, πολλοί από αυτούς έγιναν πλούσιοι από τα χρηματοοικονομικά και τα ακίνητα. Οχι πολύ παλιότερα, η παγκόσμια οικονομία λύγισε από την κατάρρευση της «φούσκας» των ακινήτων, η οποία αποσταθεροποίησε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα ήδη αποδυναμωμένο από «καινοτομίες», οι οποίες υποτίθεται μας πλούτισαν –και σίγουρα πλούτισαν ορισμένους τυχοδιώκτες– αλλά τελικά αύξησαν τον κίνδυνο κρίσης. Η επόμενη μεγάλη ομάδα δισεκατομμυριούχων, παρεμπιπτόντως, απέκτησε την περιουσία της από τη μόδα και τον κλάδο του λιανικού εμπορίου. Η τεχνολογία έρχεται μόνο τέταρτη στην κατάταξη και όπως ξέρει οποιοσδήποτε παρακολουθεί τις ειδήσεις, πολλοί αναρωτιούνται εάν οι μεγάλες περιουσίες στον κλάδο της τεχνολογίας είναι μοντέρνες εκδοχές μονοπωλίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι παλαιότερα η αμερικανική οικονομία είχε καλή σχέση με εξίσου πολλούς δισεκατομμυριούχους.
Πολλά στελέχη της Wall Street και ένα σημαντικό μέρος των ειδημόνων είναι κοινωνικά φιλελεύθεροι και οικονομικά συντηρητικοί ή, τουλάχιστον, κλίνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσα στη φούσκα των δισεκατομμυριούχων, βέβααια, αυτό δεν είναι δημοφιλής άποψη, ενώ χαρακτηρίζει ένα πολύ μικρό ποσοστό του εκλογικού σώματος. Πολλοί, και μεταξύ αυτών αρκετοί αυτοχαρακτηριζόμενοι Ρεπουμπλικανοί, θέλουν υψηλότερους φόρους στους πλουσίους και αύξηση δαπανών για κοινωνικά προγράμματα.
Δεν υποστηρίζω πως οι Αμερικανοί είναι απαραιτήτως έτοιμοι για την Ελίζαμπεθ Ουόρεν ή τον Μπέρνι Σάντερς. Ανησυχώ ιδίως για το πρόγραμμα «Medicare for All», όχι εξαιτίας του κόστους, αλλά επειδή η πρόταση για κατάργηση της ιδιωτικής ασφάλισης θα μπορούσε να αναστατώσει δεκάδες εκατομμύρια εκλογείς μεσαίας τάξης. Αλλά η ιδέα ότι η Αμερική απλώς περιμένει έναν δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία να τη σώσει καβαλώντας σε ένα λευκό άλογο –ή στην πραγματικότητα καταφθάνοντας με τον οδηγό του σε μια μαύρη λιμουζίνα– είναι απλώς ανόητα. Είναι, πράγματι, κάτι που μόνον ένας δισεκατομμυριούχος θα μπορούσε να πιστέψει.
PAUL KRUGMAN / ΤHE NEW YORK TIMES
PAUL KRUGMAN / ΤHE NEW YORK TIMES
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου