Σκηνογραφία της Ανάστασης: Η Ζωή εν τάφω και η ζωή εκ τάφου

Δευτέρα, 20 Απριλίου, 2020

Του Θεοδώρου Καλμούκου

Στον Αγιο Σάββα στο Βελιγράδι. (AP Photo/Darko Vojinovic)

Ανάσταση! Ζωή. Χαρά. Νίκη. Πάσχα, δηλαδή διάβαση από τον θάνατο στη ζωή. Χτυπούν καμπάνες χαρωπά και διαλαλούν δοξαστικά το θαύμα «Χριστός Ανέστη»! Είναι πράγματι ευλογημένο σύναυγο το σημερινό, αλλιώτικο από τα άλλα. Ρόδισε η αυγή. Και να το φως, καλημερίζει την πλάση. Την φωτίζει και την λαμποκοπά. Το φως του Χριστού «φαίνει πάσι» και παντού και τις μορφές μας και τις ψυχές μας, γιατί μας θέλει φωτεινούς και φωτοδότες.

Προηγήθηκαν «τα πάθη τα σεπτά». Βιώσαμε την ματωμένη και μαρτυρική Του πορεία. Μείναμε ενεοί μπροστά στον ερχομό Του να πάθει Εκείνος ο Οποίος είναι ο Ενας της Τριάδος. Σωστός «παραλογισμός», η εθελούσια πορεία Του προς το «εκούσιον πάθος». Ποίος νοήμων οδηγείται από μόνος του για να πάθει; Να σταυρωθεί, να πεθάνει όντας απέθαντος; Μυστήριο μεγάλο ακατανόητο στο περατό μυαλό μας διότι ο ίδιος ο Πλάστης Ουρανού και Γης έρχεται θεληματικά και αγαπητικά και πάσχει, για να λυτρώσει εμάς από τα πάθη μας, τα μικρά και τα μεγάλα μας. Ερχεται άφοβα και τολμηρά μέσα στο σκοτάδι της νυχτιάς, «εν τω μέσω της νυκτός», ως Νυμφίος, με πάθος αγαπητικό γιατί μας αγαπά πολύ, παράφορα αν προτιμάτε, κι όποιος αγαπά πραγματικά, πάσχει. Θυσιάζεται. Αυτοπροσφέρεται χωρίς όρους και υπολογισμούς κανενός είδους.

Η Εκκλησία χρησιμοποίησε τη λέξη «Πάθος» για να ορίσει και περιγράψει το μέγεθος της αγαπητικής παραφοράς του Νυμφίου Χριστού, για τη νύμφη – ψυχή μας. Κι ο υμνωδός, της έκρουσε ηχηρά τον κώδωνα της εγρήγορσης λέγοντάς της: «Βλέπε ουν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατανεχθείς, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της Βασιλείας έξω κλεισθείς». Ο αποκλεισμός από τη Βασιλεία του Θεού, δηλαδή η απώλεια της παρουσίας Θεού, αυτό δηλαδή που είναι η κόλαση.

Ηλθε ο Θεάνθρωπος και έπαθε ως Φιλάνθρωπος, γιατί λαχταρούσε να κάνει και πάλι «θεό» τον άνθρωπο, κατά χάριν. Η μορφή Του λαμποκοπούσε όλη την εβδομάδα που μας πέρασε, τη Μεγάλη Εβδομάδα, μέσα στης νύχτας τη σκοτεινιά και ζητούσε να φωτίσει πλέρια το σύθαμπο και της μορφής μας και της ψυχής μας, επειδή ακριβώς μας αγαπά πολύ, παράφορα, δίχως όρους και όρια. Εμείς από τη μεριά μας, αντίδοτο στην αγάπη Του, Τον υποβάλλαμε σε πάθη φρικτά και αδυσώπητα, με τρόπο πέρα για πέρα ανάλγητο, λες και θέλαμε να αντισταθμίσουμε το μέγεθος του «πάθους» της δικής Του αγάπης και μακροθυμίας, με πάθη κακίας και εκδίκησης.
Ιδού τα κατορθώματά μας! Της προδοσίας το φίλημα. Η σύλληψη και το δέσιμο. Το φτύσιμο. Το ράπισμα. Η κοροϊδία. Το μαστίγωμα. Η απάρνηση. Το καλάμι. Η χολή. Το ξύδι. Το ακάνθινο στεφάνι. Η λόγχη. Ο σταυρωμός. Ο θάνατος. Τα πάθη τα αδυσώπητα. Αραγε σκεπτόμασταν πως ο πάσχων είναι ο Χριστός, δηλαδή η υποστασιοποίηση της αλήθειας και της ζωής;

Ο Χριστός έπαθε κυριολεκτικά, ως άνθρωπος. Η θεότητά Του όμως, «απαθής διέμεινε». Η ανθρώπινη φύση Του υπέστη όλη αυτή την περιπέτεια. Δεν έχομε Θεοπασχία. Ο Θεός δεν πάσχει. Δεν μπορεί να πάθει. Δεν είναι δυνατόν να υποβληθεί σε παθήματα. Μήτε να θανατωθεί. Ο άνθρωπος Ιησούς έπαθε και απέθανε, όντας αναμάρτητος και απέθαντος. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το μυστήριο και το μαρτύριο της μακροθυμίας Του, και το μέγεθος της αγάπης Του, με την οποία τόλμησε τα πάντα.

Δεν πρόκειται εδώ απλά για μία θρησκευτική θύμηση ή για μία νοηματική προσέγγιση του Πάθους. Αλλά για την συνάντηση ενός προσώπου, του κατ’ εξοχήν προσώπου της Ιστορίας την οποία έτμησε στα δυο.

Ιχνηλάτες κι εμείς του πάθους της ερωτικής Του αναζήτησης «εν τω μέσω της νυκτός», γιατί διψούμε τη ζωή απαλλαγμένη από τη φθορά και τον θάνατο, αυτόν τον «έσχατο εχθρό» όλων μας.

Κι η Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών τελείωσε. Και ιδού σήμερα Αναστάσεως ημέρα!
Κυριακή του Πάσχα σήμερα. Είναι αναμφίβολα μια Κυριακή αλλιώτικη από τις άλλες. Μοναδικές οι εμπειρίες, οι περιγραφές και οι σκηνογραφίες της. Ιδού μερικές: Τρεις γυναίκες, Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η του Ιακώβου και Σαλώμη, φορτωμένες με αρώματα και μυριστικά, κίνησαν οι συντρείς τους άσκιαχτες μέσα στο σκοτάδι της νυχτιάς, «ίνα ελθούσαι αλείψωσιν τον Ιησούν». Δεν τους σκιάζει τίποτε και κανείς. Γι’ αυτό και τόλμησαν. Το μόνο που φαίνεται να τις απασχολεί, είναι η μετατόπιση του λίθου «εκ της θύρας του μνημείου», αφού «ην γαρ μέγας σφόδρα», δηλαδή ο λίθος ήταν τεράστιος.

Καθώς πεζοπορούν χαροκαμένες και πενθηφορούσες, συζητούν μεταξύ τους και διερωτώνται, «τις αποκυλίσει ημίν τον λίθον εκ της θύρας του μνημείου»; Δεν υπολογίζουν τίποτε και κανέναν άλλον. Ούτε τους μανιασμένους σταυρωτές, ούτε τον άπονο κεντηρίωνα, ούτε την οπλισμένη κουστωδία που φυλάγει τον τάφο.
Φοβούνται βλέπεις οι ανάλγητοι σταυρωτές μη τυχόν έλθουν μεσονυχτίς οι μαθητές του Ιησού και Τον κλέψουν και πουν ότι αναστήθηκε. Εκείνες προχωρούν αποφασιστικά. Αλλωστε η αγάπη θέλει τόλμη κι αποφασιστικότητα.
Μόλις έφτασαν στο μνήμα, ξαφνιάστηκαν. Ο τεράστιος λίθος, ο
οποίος είχε σφραγίσει «την πέτραν της ζωής», είχε μετατοπισθεί. Κι
ένας λαμπερός άγγελος με ολόασπρα φτερά, τις αναγγέλλει το
χαρμόσυνο μαντάτο, «ηγέρθη ουκ έστιν ώδε», ανέστη δεν είναι εδώ. Εμειναν άφωνες. Πέτρωσαν τα κορμιά τους. Κλείσθηκαν σφιχτά τα χείλη τους. Τρέμουν τα γόνατά τους. Κι ο άγγελος, θέλοντας να διαλύσει και
την παραμικρή αμφιβολία τους, τις καλεί στη θέαση του αδειανού
τάφου: «Ιδε ο τόπος όπου έθηκαν αυτόν», τις είπε πειστικά, και
τις ανέθεσε αμέσως το μεγάλο έργο του ευαγγελισμού της Ανάστασης
του Χριστού. Τις είπε, «αλλ’ υπάγετε είπατε τοις μαθητές αυτού και τω Πέτρω ότι προάγει υμάς εις την Γαλιλαίαν. Εκεί αυτόν όψεσθε καθώς
είπεν υμίν», δηλαδή πηγαίνετε να πείτε τα μαντάτα στους μαθητές
Του και στον Πέτρο, πηγαίνει πριν από σας στην Γαλιλαία, εκεί θα
Τον δείτε, καθώς σας είχε πει.
Ο άγγελος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον Πέτρο γιατί τον είχε αρνηθεί με όρκο πριν λαλήσει ο αλέκτωρ τρεις φορές. Το είχε προφητέψει ο Χριστός στον Πέτρο, πως, «πριν αλέκτωρ φωνήσαι απαρνήσει με τρις».
Μεγάλο προνόμιο γι’ αυτές τις τρεις γυναίκες, διότι έγιναν οι
απόστολοι των Αποστόλων και οι ευαγγελιστές των Ευαγγελιστών,
αφού πρώτες αυτές ανήγγειλαν το «Χριστός Ανέστη».
Αναστάσεως ημέρα, σήμερα. Μέρα χαράς. Μέρα λαμπρής. Μέρα λύτρωσης. Είναι «εορτών, εορτή και πανήγυρις, πανηγύρεων».

Η Ανάσταση του Χριστού δεν είναι μία παράταση του φυσικού Του
βίου, όπως συνέβη με τις νεκραναστάσεις του Λαζάρου ή
της κόρης του Ιαείρου λόγου χάρη, οι οποίοι έπειτα από παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος πέθαναν και πάλι διότι τέλεψαν τα συστατικά της βιολογικής τους ύπαρξης. Αλλά η Ανάσταση του Χριστού είναι, «η κατάποσις του θνητού υπό της ζωής». Με την νέκρωσή Του, νέκρωσε μια για πάντα τον θάνατο και τον μεταποίησε σε «όντως ζωή», απέθαντη και ατέλεστη.

Η Ανάσταση του Χριστού είναι διαρκώς παρούσα μέσα στην
Εκκλησία, σαν μια αδιάκοπη πρόσκληση και πρόκληση νίκης ενάντια
στη φθορά και τον θάνατο, τον οποίον «κατήργησε ο του Σωτήρος
θάνατος» και τον μεταποίησε σε «περισσόν της ζωής», ψηλαφητό στις
μορφές των αγίων, οι οποίοι είναι η μεταϊστορία στο σήμερα της ιστορίας, το έσχατον και το παρόν αναστημένα.

Φέτος το Πάσχα αποκτά μία αλλιώτικη διάσταση και δυναμική ελπίδας καθότι η ανθρωπότητα ολόκληρη αντιπαλαίει έναν ισχυρό αόρατο εχθρό, την πανδημία του κορωνοϊού και οι σκέψεις, οι προσευχές και οι ευχές μας είναι στραμμένες στον Αναστάντα Χριστό να προστρέξει και να μας γλυτώσει από την απειλή του.