Αποψη: Τα αιωρούμενα σωματίδια του ιού και η αποτελεσματικότητα της μάσκας

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΤΡΑΚΗΣ*, ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ*

Τετάρτη, 29 Ιουλίου, 2020

Η νόσος COVID-19 μεταδίδεται κυρίως όταν τα σταγονίδια που μεταφέρουν τον ιό διασπείρονται από ένα άτομο σε άλλο μέσω του βήχα, φτερνίσματος ή σάλιου. Ο ιός μπορεί επίσης να εξαπλωθεί μέσω της επαφής με μια μολυσμένη επιφάνεια ή αντικείμενο ή ενδεχομένως μέσω ιογενώv σωματίδιωv που εκπέμπονται από ένα μολυσμένο άτομο ενώ μιλάει ή αναπνέει. Μια πρόσφατη μελέτη από το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Μολυσματικών Ασθενειών στις ΗΠΑ, έδειξε ότι τα αιωρούμενα σωματίδια του ιού παραμένουν βιώσιμα στον αέρα για περίπου τρεις ώρες. H παραμονή του ζωντανού ιού στον αέρα ενέχει τον κίνδυνο της μόλυνσης μέσω εισπνοής.

H νόσος μεταδίδεται γρήγορα και αποτελεσματικά, με μέση περίοδο επώασης του ιού περίπου 3-9 ημέρες με μέγιστο χρόνο τις 12 μέρες. Η περίοδος επώασης είναι μεγαλύτερη από εκείνη άλλων παρόμοιων ιών της αναπνευστικής οδούς. Αυτό κάνει τον ιό εξαιρετικά μεταδοτικό, καθώς μπορεί να προσβάλει έναν ξενιστή για αρκετές ημέρες πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, καθιστώντας τον μολυσματικό.

Γενικά, τα αερολύματα αναφέρονται σε υγρά ή στερεά σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα. Τα βιοσωματίδια είναι συγκεκριμένο είδος αερολύματος βιολογικής προέλευσης, όπως ιοί, βακτήρια, μύκητες και προϊόντα οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των σπορίων και της γύρης. Οταν ένα μολυσμένο άτομο μιλάει, αναπνέει, βήχει ή φτερνίζεται, απελευθερώνει ιογενή βιοσωματίδια που μπορούν να παραμείνουν αιωρούμενα στον αέρα και να εκθέσουν νέους ασθενείς στη μόλυνση. Οι επιπτώσεις των βιοσωματιδίων στην υγεία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον αριθμό των βιώσιμων σωματιδίων που υπάρχουν, καθώς και το μέγεθος τους. Λόγω του μικρού μεγέθους τους, τα εισπνεόμενα σωματίδια μπορούν να μεταφερθούν σε αποστάσεις έως και σε εκατοντάδες μέτρα πέρα από την πηγή, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα σταγονίδια που ταξιδεύουν μόλις 1-2 μέτρα. Αρκετοί ερευνητές έχουν τονίσει την πιθανότητα ότι η νόσος COVID-19 μπορεί να εξαπλωθεί μέσω αερομεταφοράς.  

Πρόσφατα, στην Ελλάδα κατέστη υποχρεωτική η χρήση μη ιατρικής μάσκας στα σούπερ μάρκετ από τους εργαζομένους και τους καταναλωτές ως μέτρο προστασίας. Οι μάσκες προσώπου είναι κοινή μη φαρμακευτική παρέμβαση που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια των εξάρσεων μολυσματικών ασθενειών και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις απλές χειρουργικές μάσκες και τις μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας. Οι χειρουργικές μάσκες έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τόσο τους ασθενείς όσο και τους επαγγελματίες υγείας από μεγάλα βιοσταγονίδια, όπως το σάλιο ή άλλη ύλη που περιέχει μικρόβια. Δεν προστατεύουν όμως από μικρά σωματίδια που μπορούν να εξαπλωθούν μέσω του βήχα, του φτερνίσματος, της ομιλίας, ή της αναπνοής και να διεισδύσουν μέσω ανοιγμάτων μεταξύ της μάσκας και του προσώπου. Οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας χρησιμοποιούνται σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης. Σε αντίθεση με τις χειρουργικές μάσκες, παρέχουν στεγανή εφαρμογή στο πρόσωπο του χρήστη, ελαχιστοποιώντας τη διαρροή μέσω της πλευράς όπου η επιφάνεια της μάσκας συναντά το πρόσωπο. Ούτε οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας ούτε οι χειρουργικές μάσκες προορίζονται για πολλαπλή χρήση.

Μελέτες αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα των χειρουργικών μασκών, των σπιτικών υφασμάτινων μασκών, και των μασκών υψηλής αναπνευστικής προστασίας στη μεταδοτικότητα του ιού και διαπίστωσαν ότι όλοι οι τύποι μάσκας ήταν αποτελεσματικοί στην προστασία ενάντια στη μετάδοση του ιού. Ο βαθμός αποτελεσματικότητας όμως διέφερε ανάλογα με τη μάσκα που χρησιμοποιήθηκε. Οι χειρουργικές μάσκες ήταν σχεδόν δύο φορές πιο προστατευτικές κατά της μετάδοσης σε σχέση με απλές υφασμάτινες μάσκες φτιαγμένες στο σπίτι, ενώ οι μάσκες αυξημένης αναπνευστικής προστασίας ήταν πιο αποτελεσματικές τόσο από τις χειρουργικές όσο και από τις υφασμάτινες μάσκες. Γενικά, τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μάσκες προσώπου είναι χρήσιμες στη μείωση της μολυσματικότητας ασθενειών με τον περιορισμό της μετάδοσης από εκείνους που έχουν ήδη μολυνθεί προς τρίτα άτομα, αλλά είναι λιγότερο χρήσιμες στο να προστατεύουν υγιή άτομα.

Επί του παρόντος, ο ΠΟΥ συνιστά οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας να προορίζονται αποκλειστικά για τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας και σε άτομα υψηλού κινδύνου. Τονίζει επίσης τη σημασία της λήψης άλλων προστατευτικών μέτρων κατά της μετάδοσης ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του πλυσίματος των χεριών, της μειωμένης επαφής των χεριών με το πρόσωπο και των μέτρων κοινωνικής απόστασης.

•Το κείμενο είναι σύνοψη του επιστημονικού άρθρου «Letter to the editor of Journal of Air Waste Management Association, USΑ. Krevanko Callan, Stern Rebecca, Papatheodorou Stefania, Koutrakis Petros».

* Ο κ. Πέτρος Κουτράκης είναι Professor και η κ. Στεφανία Παπαθεοδώρου M.D., Ph.D., Lecturer T.H. Chan School of Public Health Harvard University.