«Εμφύλιος» πόλεμος για την εποχή χωρίς πετρέλαιο

  Δευτέρα, 6 Σεπτεμβρίου, 2021

Η διαδικασία της απεξάρτησης έχει φέρει αντιμέτωπες δύο κορυφαίες πετρελαϊκές δυνάμεις, γειτονικές και ομοειδείς εθνικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά

Αλέξανδρος Καψύλης

Παρά τη σκόπιμη παραφιλολογία ότι δήθεν τελειώνει το πετρέλαιο, που αναζωπυρώνεται από το 1973, και στην πρώτη πετρελαϊκή κρίση οι τιμές του εκτινάσσονται στα ύψη, έχει γίνει πλέον κοινή πεποίθηση ότι η εποχή του πετρελαίου θα τελειώσει πολύ προτού στερέψουν οι πετρελαιοπηγές. Οπως ακριβώς τέλειωσε κάποτε η εποχή του λίθου δίχως να παρατηρηθεί έλλειψη στις πέτρες. Κάθε μεγάλη αλλαγή, όμως, για την ανθρωπότητα δημιουργεί κερδισμένους και χαμένους. Κερδισμένοι είναι όσοι (άνθρωποι, επιχειρήσεις ή και έθνη ολόκληρα) προσαρμόζονται γρήγορα στο νέο που έρχεται. Χαμένοι βγαίνουν όσοι δυσκολεύονται να ξεκολλήσουν από το παρελθόν.

Το ότι πλησιάζουμε στο τέλος της εποχής του πετρελαίου είναι φανερό. Οι επενδύσεις σε άλλες, πιο φιλικές προς τον δεινοπαθούντα πλανήτη μορφές ενέργειας ευλόγως εκτινάσσονται καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο καταστροφικές, όλο και πιο συχνές. Και οι πετρελαιοπαραγωγοί – όσοι πρόλαβαν να εκμεταλλευτούν τον ορυκτό τους πλούτο τις εποχές της αθωότητας – σπεύδουν με πόνο και αγωνία να προετοιμαστούν για την επόμενη μέρα. Η διαδικασία της απεξάρτησης έχει φέρει αντιμέτωπες δύο κορυφαίες πετρελαϊκές δυνάμεις, γειτονικές και ομοειδείς εθνικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά: τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Στις αρχές Ιουλίου ξέσπασε μια ανοικτή κρίση μεταξύ του Ριάντ και του Αμπου Ντάμπι στους κόλπους του OPEC, αποκαλύπτοντας τις βαθύτερες διαφορές που χωρίζουν τις δύο χώρες που «κάποτε συζητούσαν ακόμα και το ενδεχόμενο της πολιτικής ένωσής τους» όπως παρατηρεί ο αναλυτής της γαλλικής «Le Monde» Ζαν-Μισέλ Μπεζά. Διαφορές που δεν είναι πρόσφατες. Σχηματικά θα λέγαμε ότι τα ΗΑΕ, αν και ήδη πιο αποστασιοποιημένα από το πετρέλαιο (χάρη κυρίως στο Εμιράτο του Ντουμπάι που επειδή δεν διαθέτει πετρελαιοπηγές έχει μετατραπεί ήδη σε διεθνές επιχειρηματικό κέντρο και δημοφιλή τουριστικό προορισμό), πιέζουν τον OPEC για να τους επιτραπεί η αύξηση της παραγωγής τους στα 5 εκατ. βαρέλια ημερησίως έως το 2030.

Οι παραβιάσεις των πλαφόν παραγωγής που θέτει το πετρελαϊκό καρτέλ απειλούν με κατάρρευση τις τιμές. Το Αμπου Ντάμπι ασφαλώς το αντιλαμβάνεται αυτό, αλλά εκείνο που προτάσσει είναι να κάνει όσο συντομότερα γίνεται ταμείο. Να μαζέψει χρήματα για τη μετα-πετρελαϊκή εποχή. Κάτι για το οποίο πασχίζουν όμως και οι άλλοι παραγωγοί. Ολοι επιδιώκουν όσο πλησιάζει το τέλος του «πάρτι» να καρπωθούν τα μέγιστα δυνατά ωφέλη από τις πωλήσεις πετρελαίου για τις «επόμενες γενεές». Τα Εμιράτα να ζητούν ειδική μεταχείριση, όταν μάλιστα βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση για τη μετα-πετρελαϊκή εποχή. Κι αυτό δεν το ανέχεται το Ριάντ.

Τα ανεκτικά Εμιράτα

Την τελευταία 20ετία με την εκτίναξη των τιμών (με αφορμή τις αντιτρομοκρατικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της Δύσης στη Μέση Ανατολή) έχει εισρεύσει πακτωλός πετροδολαρίων στις χώρες του Κόλπου. Αλλά το ακριβό πετρέλαιο συνιστά ταυτόχρονα κίνητρο για έρευνες και επενδύσεις σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Το 2030 αποτελεί ήδη ένα ορόσημο στον αγώνα δρόμου των δύο «αδελφών» χωρών για την πετρελαϊκή απεξάρτηση. Και το Αμπου Ντάμπι είναι σαφώς πιο μπροστά από το Ριάντ. Οχι επειδή διαθέτει μια πιο ανοικτή οικονομία, αλλά επειδή διαθέτει μια πιο ανοικτή (και ανεκτική) κοινωνία.

Έτσι, το πετρέλαιο συνεισφέρει κατά 30% στο ΑΕΠ των ΗΑΕ ενώ συνεισφέρει κατά 42% στο σαουδαραβικό ΑΕΠ. Τα Εμιράτα είναι 16α στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας για την ελκυστικότητα ξένων επενδύσεων, ενώ η Σαουδική Αραβία είναι 62η. Ποιος επενδυτής όμως θα εγκατασταθεί στο Ριάντ για να παρακολουθεί δημόσιους αποκεφαλισμούς εγκληματιών και λιθοβολισμούς μοιχαλίδων;

Ο.Τ.