Ευρωζώνη: Τα σημεία αισιοδοξίας και τα στοιχεία-τρόμου για το δεύτερο εξάμηνο

  Κυριακή, 31 Αυγούστου, 2022

Η επιβράδυνση έχει ήδη ξεκινήσει, το ερώτημα είναι αν θα οδηγήσει σε ύφεση και κυρίως πόσο θα διαρκέσει

Μαριλίζ Φασουλοπούλου

Τα στοιχεία για τους ρυθμούς ανάπτυξης της Ευρωζώνης για το δεύτερο τρίμηνο του έτους αιφνιδίασαν ευχάριστα τις αγορές, δεδομένου πως οι προβλέψεις έκαναν λόγο μόλις για οριακή άνοδο. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού για την πιθανότητα η οικονομία της περιοχής του ευρώ να γλιστρήσει ακόμη και σε επίπεδα ύφεσης με τα σενάρια για τις προοπτικές του δευτέρου εξαμήνου να παραμένουν δυσοίωνες.

Εξάλλου, ήδη τα νεότερα στοιχεία για τον πληθωρισμό φρόντισαν να χαλάσουν το κλίμα και την πρόσκαιρη ικανοποίηση που δημιούργησε η άνοδος των ρυθμών ανάπτυξης κατά 0,7%, αντί του αναμενόμενου 0,1%-0,2%. Ο πληθωρισμός συνέχισε να «τρέχει» με γοργούς ρυθμούς και τον Ιούλιο, με τον δείκτη στην Ευρωζώνη να διαμορφώνεται στο 8,9% και για την Ελλάδα ειδικά να ανεβαίνει στο 11,5%.

Έρχεται ύφεση; 

Τα νούμερα ουσιαστικά ήρθαν να επιβεβαιώσουν αυτό που είναι πρακτικά ορατό σε όλα τα επίπεδα της αγοράς. Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε μια τροχιά αποδυνάμωσης που δείχνει πως η περσινή ανάκαμψη ήταν δυστυχώς πρόσκαιρη δημιουργώντας και πάλι ένα ασφυκτικό κλίμα για την αγορά, όπως αυτό που είχε δημιουργηθεί με την έναρξη της πανδημίας. Τότε η οικονομία της Ευρωζώνης είχε μάλιστα υποχωρήσει για μικρό διάστημα και σε επίπεδα ύφεσης, στις αρχές του 2021, ένα σενάριο που μπορεί και πάλι να επαναληφθεί. Όμως, η διαφορά είναι πως αυτή τη φορά η επιβράδυνση και η ύφεση δύσκολα θα δώσει τη θέση της σε μια νέα θεαματική ανάκαμψη, όπως αυτή της περσινής χρονιάς, που θα αλλάξει άρδην το κλίμα σε όλη την αγορά.

«Είναι σαν να βλέπουμε από την αρχή σε εξέλιξη ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα σε αργή κίνηση. Σε αντίθεση με την πανδημία, είναι απίθανο πως (μετά την επιβράδυνση) θα έχουμε μια ακόμη αξιοσημείωτη ανάκαμψη την αμέσως επόμενη χρονιά» σχολιάζει η Καταρίνα Ούτερμελ, οικονομολόγος της Allianz.

Τα στοιχεία της Κομισιόν έδειξαν πως ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης άγγιξε ιστορικά χαμηλά επίπεδα τον Ιούλιο, δημιουργώντας εύλογα ερωτηματικά για την βούληση των καταναλωτών να προχωρήσουν σε νέες αγορές που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν και την ανάπτυξη τους επόμενους μήνες.

Πρόσκαιρη αναλαμπή από τον τουρισμό 

Ένα φωτεινό σημείο, ίσως το μόνο φωτεινό σημείο, είναι ο τουρισμός και ο ευρύτερος κλάδος της φιλοξενίας. Η μείωση των περιοριστικών μέτρων έχει ωθήσει τον κόσμο φέτος να πάει διακοπές και να απολαύσει το καλοκαίρι του με ταξίδια και εξόδους σε μπαρ και εστιατόρια. Με τον τρόπο αυτό ξοδεύει χρήματα που είχε αποταμιεύσει κατά την διάρκεια της πανδημίας δίδοντας μια πολύτιμη ανάσα σε πολλές οικονομίες και την Ευρωζώνη συλλογικά. Παρόλ’ αυτά η οικονομική αυτή ώθηση δεν είναι βέβαιο πως θα έχει διάρκεια, πέφτοντας θύμα της αυξανόμενης πίεσης που δέχονται τα νοικοκυριά από την εκτίναξη του κόστους ζωής.

Το πρόβλημα αφορά σχεδόν όλους τους καταναλωτές της Ευρωζώνης, δεδομένου πως οι μισθοί τους δεν κινούνται στα επίπεδα του πληθωρισμού, κάτι που σημαίνει πως δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα και να καλύψουν τους λογαριασμούς τους ροκανίζοντας πολλές φορές τις αποταμιεύσεις της προηγούμενης διετίας.

Καθώς η τονωτική ένεση του τουρισμού θα αρχίσει να ξεθωριάζει, τα υπόλοιπα προβλήματα θα αρχίσουν να κυριαρχούν ωθώντας τους δείκτες ακόμη πιο καθοδικά. Και βέβαια όσο πλησιάζει ο χειμώνας, θα πλησιάζει και το χειρότερο σενάριο των ενεργειακών ελλείψεων σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, εφόσον βεβαίως οι Ρώσοι κλείσουν τελείως τις στρόφιγγες.

Ο γρίφος των ρωσικών προθέσεων 

Η ροή από τον αγωγό Nord Stream 1 βρίσκεται ήδη από την περασμένη εβδομάδα περίπου στο ένα πέμπτο των φυσιολογικών του επιπέδων και με δεδομένο πως οι αιτιολογίες της Gazprom περί επισκευών μοιάζουν προσχηματικές, το χειρότερο ενεργειακό σενάριο το χειμώνα μοιάζει όλο και πιο πιθανό.

Δεν είναι τυχαίο πως οι τιμές του φυσικού αερίου που είχαν κάπως υποχωρήσει, πήραν και πάλι την ανιούσα κερδίζοντας περίπου 30% μέσα σε δύο ημέρες. Συνολικά σε σχέση με πέρυσι είναι εννέα φορές πάνω και το ταβάνι μοιάζει να ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά σε κάθε κρούσμα ρωσικού εκβιασμού.

Αναλυτές και κυβερνήσεις έχουν ξεκαθαρίσει πως μια παρατεταμένη μειωμένη ροή φυσικού αερίου, πόσο μάλλον μια πλήρης διακοπή, σημαίνει πως η περιοχή δεν θα μπορέσει να «χτίσει» τα αποθέματα που χρειάζεται για το χειμώνα. Αυτό σημαίνει ντόμινο αυξήσεων σε όλα τα επίπεδα και ροή φυσικού αερίου με το δελτίο για επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Στην πιθανότητα αυτή είναι εύλογη η επιτάχυνση του ρυθμού επιβράδυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας και δη, των οικονομιών που είναι πιο ευάλωτες, με πρώτη και κυριότερη την Γερμανία. Διεθνείς αναλυτές και οίκοι αναθεωρούν άρον άρον τις προβλέψεις τους με το μέγεθος της εκτιμώμενης οικονομικής βουτιάς να σχετίζεται με το αν οι Ρώσοι θα πάνε σε μερική ή ολική διακοπή των ροών μέσα στο χειμώνα. Οι αναθεωρήσεις δε, αυτές δεν αφορούν μόνο τη φετινή χρονιά, αλλά σίγουρα και το 2023, καθώς η κρίση θα έχει… ουρά.

Πολιτικές αναταράξεις και κεντρικές τράπεζες

Στο περιβάλλον αυτό μπορεί να προστεθούν και πολιτικές αναταράξεις, καθώς το κοινό θα έχει αγανακτήσει. Στην Ιταλία ήδη έπεσε η κυβέρνηση Ντράγκι με την χώρα να οδεύει σε πρόωρες εκλογές το Σεπτέμβριο, που δεν είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν στο σχηματισμό μιας νέας, σταθερής κυβέρνησης σύντομα.

Μην ξεχνάμε, επίσης, πως πλέον έχει αλλάξει και το τοπίο στο μέτωπο της νομισματικής πολιτικής. Τα νομισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης έχουν αποσυρθεί και οι κεντρικές τράπεζες, μαζί τους και η ΕΚΤ, προχωρούν σε δυναμικές αυξήσεις των επιτοκίων που θα κρατήσουν σφιχτά και τα επίπεδα ρευστότητας. Ειδικά η ΕΚΤ ξεκίνησε, προ ημερών, με μια δυναμική αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης, η οποία είναι σχεδόν βέβαιο πως θα ακολουθηθεί από μια επίσης σημαντική αύξηση κατά 50 μονάδες βάσης το Σεπτέμβριο. Και βέβαια έπεται και συνέχεια εκτός βέβαια αν μια δραματική ύφεση με επικράτηση συνθηκών στασιμοπληθωρισμού, που κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί, αναγκάσει τελικά την Φρανκφούρτη να σηκώσει πρόωρα χειρόφρενο.

Ο.Τ.