Παρασκευή, 23 Δεκεμβρίου, 2022
Από γεωπολιτικής απόψεως τα κοιτάσματα στα οικόπεδα 6, 7 και 10 είναι πολύ σημαντικά, καθώς διαψεύδουν στην πράξη την τουρκική ιμπεριαλιστική «Γαλάζια Πατρίδα»
Η έκτη κατά σειράν ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ από την έναρξη του γεωτρητικού προγράμματος της Λευκωσίας τον Σεπτέμβριο του 2011 και η δεύτερη για το 2022 μετά την ανακάλυψη του «Κρόνος» τον περασμένο Αύγουστο, επιτείνουν τις ήδη ισχυρές θετικές τάσεις ανάδειξης της Κύπρου αλλά και του συνόλου της Ανατολικής Μεσογείου σε σοβαρό εναλλακτικό πάροχο φυσικού αερίου για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η στρατηγική βαρύτητα της περιοχής ως δυνητικού εξισορροπιστή των ρωσικών εξαγωγών έχει αναδειχθεί εκ νέου στο πλαίσιο της επιδίωξης της Ε.Ε. να εκμηδενίσει την εισαγωγική της εξάρτηση από τις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας το συντομότερο δυνατόν και σε κάθε περίπτωση πριν από το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
Αν και αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί ήδη στους τομείς των εξαγωγών λιγνίτη, πετρελαίου και πετρελαιοειδών, η πλήρης ευρωπαϊκή απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολη απ’ ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί και λόγω της ύπαρξης δεκάδων μακροπρόθεσμων συμβολαίων πώλησης της Gazpromexport που περιλαμβάνουν ρήτρες υποχρεωτικής κατανάλωσης (take or pay) και λόγω της αύξησης των ρωσικών εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και της εν γένει οικονομικής ανταγωνιστικότητας του ρωσικού αερίου. Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου τόσο έναντι του εαυτού της και εκείνων που εκτιμούν ότι ο ρωσοουκρανικός πόλεμος αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να εξαλείψουν τη βιομηχανία και τη ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη, όσο και έναντι διεθνών, των αποκαλούμενων «αξιόπιστων» υπαρκτών και δυνητικών προμηθευτών που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το πρόβλημα της ευρωπαϊκής αξιοπιστίας εντοπίζεται μεταξύ άλλων και σε αυτή την εσωτερική αντίφαση που αντικατοπτρίζεται και στη «στρατηγική» του RepowerEU, την αναζήτηση μακροπρόθεσμων αξιόπιστων εναλλακτικών προμηθευτών αλλά και τον περιορισμό της μακροπρόθεσμης προμήθειάς τους προς την Ευρώπη εάν όχι το 2030 έως τις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Προφανώς διαφεύγει από ορισμένους Ευρωπαίους αξιωματούχους το γεγονός ότι η ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων –και γι’ αυτό πραγματικά μιλάμε– δεν γίνεται με ταχύτητα έκδοσης «δελτίων Τύπου» αλλά απαιτεί στην καλύτερη περίπτωση 3-5 έτη από τη στιγμή που θα ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ακόμη και εάν δεν υπήρχε η αμφισημία της Ε.Ε. ως προς το μέλλον του φυσικού αερίου και διορθώνονταν τα τραγικά λάθη της περιόδου 2019-2022, οι νέες διαθέσιμες ποσότητες φυσικού αερίου που μπορούν να διασφαλισθούν σε μακροπρόθεσμη βάση για την Ε.Ε. είτε από την Κασπία είτε από την Ανατολική Μεσόγειο θα είναι διαθέσιμες περί το 2026-2028. Ως εκ τούτου καμία εμπορική οντότητα δεν πρόκειται να λάβει την τελική επενδυτική απόφαση εάν είναι να ξεκινήσει τις εξαγωγές της το 2027 για να αρχίσει να τις μειώνει το 2030.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ευρωπαϊκού ημι-παραλογισμού που αργά ή γρήγορα θα συγκρουστεί με την πραγματικότητα, η Κύπρος συνεχίζει να προσθέτει στο δυνητικό εξαγώγιμο όγκο φυσικού αερίου νέες ανακαλύψεις που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός συστήματος μικρών κοιτασμάτων περιμετρικά του υποθαλάσσιου όρους Ερατοσθένης, τα οποία ομοιάζουν ως προς τη γεωλογική τους προέλευση με το Ζορ αλλά υπολείπονται κατά πολύ του τεράστιου μεγέθους (περί τα 30 τρισ. κυβικά πόδια) του αιγυπτιακού κοιτάσματος.
Τα κοιτάσματα αυτά φαίνεται να είναι διεσπαρμένα μεταξύ τριών γειτονικών θαλασσοτεμαχίων του 6, του 7 και του 10, τα οποία αναπτύσσονται από διαφορετικές κοινοπραξίες. Η μία είναι η Exxon/Qatar Petroleum και αφορά το τεμάχιο 10 όπου έχει εντοπιστεί τον Μάρτιο του 2019 το δυνητικό κοίτασμα «Γλαύκος» και η άλλη είναι η κοινοπραξία ENI/Total Energies που έχει τα δικαιώματα στα τεμάχια 6 και 7 όπου έχουν εντοπιστεί τα δυνητικά κοιτάσματα «Κρόνος» (Αύγουστος 2022) και «Δίας» (Δεκέμβριος 2022). Το δυνητικό κοίτασμα «Δίας» των 2-3 τρισ. κυβικών ποδών είναι μικρό, μικρότερο και από τον «Γλαύκο» και την «Αφροδίτη» (4-4,5 τρισ. κ.π.) και ανάλογο, εάν όχι ταυτόσημο με τον «Κρόνο» (2,5 τρισ. κ.π.).
Από γεωπολιτικής ωστόσο απόψεως είναι πολύ σημαντικό διότι διαψεύδει στην πράξη την τουρκική ιμπεριαλιστική «Γαλάζια Πατρίδα» (Μαβί Βατάν), ακόμη και εάν οι εν λόγω ανακαλύψεις λαμβάνουν χώρα εκτός των σημερινών ορίων των τουρκικών διεκδικήσεων. Η αυθαιρεσία αυτών των διεκδικήσεων και ο απόλυτος γεωγραφικός τους παραλογισμός θα μπορούσε να επεκταθεί πολύ νοτιότερα των υφιστάμενων ορίων τους. Είναι η στάση αρχών που τηρεί η Αίγυπτος και η παρουσία των συγκεκριμένων διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών στην κυπριακή ΑΟΖ που λειτουργούν ανασχετικά του ενδεχομένου περαιτέρω επέκτασης των τουρκικών διεκδικήσεων ή της λήψης επιθετικών ενεργειών για την παρεμπόδιση των κυπριακών γεωτρήσεων.
Η θέση του «Δία» –μόλις μάλιστα επιβεβαιωθεί ο στόχος «Καλυψώ»– είναι τόσο κοντά στον «Γλαύκο» και στον «Κρόνο», ώστε να επιτρέπει υπό προϋποθέσεις την κοινή τους εκμετάλλευση. Το συνδυαστικό δε δυναμικό των εν λόγω δυνητικών κοιτασμάτων μπορεί να γεμίσει άνετα έναν αγωγό EastMed εφόσον ανασχεδιαστεί η όδευσή του ώστε να τα προσεγγίσει και να διασφαλισθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η συμμετοχή της Αιγύπτου στο σχέδιο, ή μπορεί υπό την προϋπόθεση περαιτέρω σημαντικών (ή και σημαντικότερων) ανακαλύψεων περιμετρικά των υφισταμένων να υποστηρίξει ακόμη και ένα τερματικό LNG στην Κύπρο.
* O δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου