Χρηματοπιστωτική κρίση: Ποιος είναι ο επόμενος μεγάλος κίνδυνος για τις αγορές

  Τρίτη, 4 -4-2023

Ο «σκιώδης» τραπεζικός τομέας, ο οποίος έχει αυξηθεί δραματικά από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 παραμένει πολύ λιγότερο ρυθμισμένος από τον παραδοσιακό τραπεζικό τομέα

Βασίλης Καλτσάς

Κανείς δε θα μπορούσε να προβλέψει πριν από μερικούς μήνες, ότι η επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση θα μπορούσε να προέλθει από τις περιφερειακές τράπεζες.σύμφωνα με τους Financial Times.

Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, οι περισσότεροι θα στοιχημάτιζαν ότι η επόμενη φούσκα θα προερχόταν από τις σκιώδεις τράπεζες, πιθανότατα γιατί είναι πολύ λιγότερο ρυθμισμένες από τον παραδοσιακό τραπεζικό τομέα.Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια ο όγκος του σκιώδους τραπεζικού τομέα έχει αυξηθεί δραματικά, αποτελώντας την νούμερο ένα απειλή για μια επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση.

Μάικλ Μπέρι: Ο άνθρωπος που προέβλεψε την κρίση του 2008 μετανιώνει που πήρε θέση short

Όταν ξέσπασε η πανδημία, μη τράπεζες, όπως τα hedge funds και τα ανοιχτά αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς αποσύρθηκαν από βασικές πιστωτικές αγορές, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις να παρέμβουν για να σταθεροποιήσουν τα πράγματα. Όπως είπε η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν σε ομιλία της την περασμένη εβδομάδα, «Με απλά λόγια, το σοκ του Covid επιβεβαίωσε τη σημασία των διαρθρωτικών τρωτών σημείων στις μη τράπεζες».

Η Γέλεν επεσήμανε διάφορους τρόπους με τους οποίους οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ προσπαθούν να παρακολουθήσουν καλύτερα τη μόχλευση των αμοιβαίων κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου και να αντιμετωπίσουν τις αναντιστοιχίες ρευστότητας σε αμοιβαία κεφάλαια ανοιχτού τύπου και χρηματαγορές.

Είναι θετικό που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται στις σκιώδεις τράπεζες, γιατί αυτός θα είναι ο πραγματικός κίνδυνος από το 2023 και έπειτα.

Οι σκιώδεις τράπεζες

Aς πάρουμε για παράδειγμα, το πρόβλημα που δημιουργείται στα επαγγελματικά δάνεια και στα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια ακινήτων. Σε αυτό το σημείο συναντιούνται οι μικρές και οι σκιώδεις τράπεζες .

Οι μικρές τράπεζες κατέχουν το 70% όλων των εμπορικών δανείων σε ακίνητα, η ανάπτυξη των οποίων έχει υπερτριπλασιαστεί από το 2021. Μετά τη χαλάρωση των κανόνων Dodd-Frank για τις κοινοτικές τράπεζες, τα μικρότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν επίσης επενδύσει περισσότερο σε περιουσιακά στοιχεία με υψηλότερο κίνδυνο που ανήκουν σε ιδιωτικά κεφάλαια και hedge funds (όπως και άλλα ιδρύματα που αναζητούν καλύτερες αποδόσεις, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιοδοτικών ταμείων).

Η χρηματοδότηση μικρών τραπεζών στα εμπορικά ακίνητα περιορίζεται πλέον. Αυτό, μαζί με τις αυξήσεις των επιτοκίων, ασκεί πτωτική πίεση στις αξίες των εμπορικών ακινήτων, οι οποίες είναι πλέον κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Αυτό θα περιορίσει τις ροές κεφαλαίων, αναμένεται να εκτροχιάσει τις επενδύσεις και να ασκήσει πίεση με τη σειρά του στα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια που διατηρούν δάνεια που λήγουν σύντομα ή που χρειάζονται ενέσεις μετοχικού κεφαλαίου.

Όπως αναφέρθηκε σε πρόσφατη σημείωση της TS Lombard, το επίπεδο των λήξεων χρέους ακινήτων το 2023 αναμένεται να είναι υψηλό. Αυτό σημαίνει ότι οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων μπορεί να αναγκαστούν να στραφούν στους επενδυτές για να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια ή να πουλήσουν ακίνητα από το χαρτοφυλάκιό τους για να καλύψουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις.

Κάτι τέτοιο, πιθανότατα θα αποβεί καταστροφικό. Οι μεγάλοι δείκτες ακινήτων είναι αρνητικοί, ήδη από το 2022. Τον προηγούμενο μήνα, ο καναδικός όμιλος ακινήτων Brookfield σταμάτησε να πληρώνει 734 εκατομμύρια δολάρια χρέους κτιρίων γραφείων στο Λος Άντζελες. Είναι πιθανό οι ανησυχίες για τα εμπορικά ακίνητα να αρχίσουν να αναδεικνύουν περαιτέρω ευπάθειες  στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και ειδικότερα στις σκιώδεις τράπεζες.

Οι μη τραπεζικοί διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων

Γυρνώντας το χρόνο πίσω, ας σκεφτούμε πόσο πλούσιοι έγιναν οι μη τραπεζικοί διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων όπως η Blackstone, η Apollo, η Carlyle και άλλοι, τόσο σε οικιστικά όσο και εμπορικά ακίνητα στον απόηχο του 2008. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι μπόρεσαν να κάνουν συμφωνίες που δε μπορούσαν να κάνουν οι συστημικές τράπεζες. Οι φορείς ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων έχουν επίσης πραγματοποιήσει νέες επενδύσεις σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, γεωργικές εκτάσεις, μεταφορές και ενέργεια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι μεγάλες εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων κινδυνεύουν άμεσα-αντιθέτως προς το παρόν γεμίζουν με μετρητά. Σύμφωνα με τον πάροχο δεδομένων Preqin, τα αμοιβαία κεφάλαια ακίνητης περιουσίας έχουν ιδιαίτερα υψηλό αποθεματικό, αν και όπως επισημαίνει η TS Lombard, αυτό θα μπορούσε να ελαχιστοποιηθεί με την πάροδο του χρόνου,  καθώς μειώνονται οι αποδόσεις των αμοιβαίων κεφαλαίων.

Αυτό το μήνα, ο πολιτικός οικονομολόγος Brett Christophers θα δημοσιεύσει ένα βιβλίο με τίτλο Our Lives in Their Portfolios: Why Asset Managers Own the World. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, έχουμε μεταφερθεί από τον χρηματοοικονομικό καπιταλισμό σε κάτι πιο ύπουλο – μια κοινωνία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων στην οποία οι κολοσσοί του χρηματοοικονομικού τομέα κατέχουν «βασικά φυσικά συστήματα και πλαίσια» – τα σπίτια στα οποία ζούμε και τα κτίρια όπου εργαζόμαστε.

Ο ρόλος της αμερικανικής κυβέρνησης

Είναι μια διαδικασία που έχει επιταχυνθεί από τη δημοσιονομική πολιτική κυρίως στις ΗΠΑ , η οποία ενθάρρυνε περισσότερες συμπράξεις  δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ο νόμος για τις επενδύσεις σε υποδομές και τις θέσεις εργασίας στην Αμερική, για παράδειγμα, είχε σαν αποτέλεσμα λιγότερες δημόσιες επενδύσεις από ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί, ενώ στον αντίποδα αυξήθηκαν οι επενδύσεις μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων.

Το πρώτο απόσπασμα στο βιβλίο του Christophers είναι από τον Bruce Flatt, διευθύνοντα σύμβουλο της Brookfield Asset Management, ο οποίος λέει: «Αυτό που κάνουμε είναι πίσω από τις σκηνές. Κανείς δεν ξέρει ότι είμαστε εκεί». Σε αυτή τη φράση συνοψίζεται το μέγεθος της ανησυχίας.

Το πρόβλημα των ιδιωτικών κεφαλαίων στα οικιστικά ακίνητα έχει διερευνηθεί καλά. Με την επικείμενη κρίση στα εμπορικά ακίνητα, είναι πιθανό το ενδιαφέρον να στραφεί στους διαχειριστές εμπορικών ακινήτων που «έχτισαν» τις αυτοκρατορίες τους με οικονομική βοήθεια από τις σκιώδεις τράπεζες. Και αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι κίνδυνοι για μια κρίση ανάλογη του 2008 είναι ιδιαίτερα αυξημένοι και θα κάνουν την σημερινή τραπεζική κρίση των περιφερειακών τραπεζών να μοιάζει πολύ μικρή μπροστά σε αυτό που ενδεχομένως έρχεται και κανείς μας δεν θα ήθελε να ζήσει.

Ο.Τ.