Δευτέρα, 24 Απριλίου, 2023
Χρήστος Κανελλόπουλος
Ακούστε το άρθροΗ Ολυμπία, είναι ο σπουδαιότερος ιστορικός, αθλητικός και πολιτιστικός χώρος της Ηλείας και όλης της Ελλάδας, με εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο από όλη την υφήλιο, που θέλουν να νιώσουν από κοντά το δέος που προκαλούν τα ένδοξα μνημεία που «στολίζουν» τον αρχαιολογικό χώρο, που είναι πολυδιαφημισμένος και σημείο αναφοράς για όλους όσους ασχολούνται με τον πολιτισμό και τον αθλητισμό.
Δεν είναι άλλωστε υπερβολικό να γράψουμε ότι όλοι σχεδόν οι κάτοικοι της γης θέλουν κάποια στιγμή να επισκεφτούν τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας και να ζήσουν νοερά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, όπως αυτοί γίνονταν κατά την Ελληνική αρχαιότητα με μεγαλοπρέπεια και ιδιαίτερη συγκίνηση…
Για να αναδειχτεί όμως ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας εργάστηκαν σκληρά κατά το πέρασμα των αιώνων, χιλιάδες άνθρωποι, ενώ και σήμερα η Εφορία Αρχαιοτήτων Ηλείας επιτελεί ένα πολύ σημαντικό έργο, φέρνοντας συνεχώς νέα μνημεία στην επιφάνεια, προκειμένου όλοι μας κάποια στιγμή να τα απολαύσουμε από κοντά…
Το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας
Η Ολυμπία υπήρξε το πιο δοξασμένο ιερό της αρχαίας Ελλάδας αφιερωμένο στον Δία και ‘ήταν ο τόπος διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων οι οποίοι τελούνταν στο πλαίσιο των Ολυμπίων.
Η Ολυμπία στην αρχαιότητα ονομαζόταν Άλτις, δηλαδή Ιερό Άλσος. Ήταν κτισμένη στη βόρεια όχθη του ποταμού Αλφειού. Υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από τη Νεολιθική περίοδο. Αρχικά υπήρξε οικισμός αγροτικός και σταδιακά εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο θρησκευτικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Εκεί βρισκόταν για περίπου χίλια χρόνια το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός, έργο του Φειδία, το οποίο ήταν γνωστό στην αρχαιότητα ως ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Είχε ύψος 12 μ. και αποτελούνταν από ξύλο εσωτερικά, αλλά χρυσό, ελεφαντόδοντο, ασήμι, ορεία κρύσταλλο και ημιπολύτιμους λίθους εξωτερικά. Η αφετηρία των Ολυμπιακών Αγώνων τοποθετείται στο 776 π.Χ. και τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια. Όμως οι Αγώνες τελούνται ήδη πολύ παλαιότερα, διότι σύμφωνα με την παράδοση τους ξεκίνησε ο Πέλοπας, που κέρδισε σε αρματοδρομία τον βασιλιά της Πίσας Οινόμαο. Σταδιακά ανεγέρθηκαν τα διάφορα οικοδομήματα, θρησκευτικού και κοσμικού χαρακτήρα μέχρι να πάρει τον 2ο αι. μ.Χ. τη μορφή που έχει σήμερα. Το παλαιότερο μνημείο είναι ο ναός της Ήρας και ένα από τα νεότερα το Νυμφαίο. Στη ρωμαϊκή περίοδο, συμπληρώθηκαν και ανασκευάστηκαν πολλά κτίρια δεδομένου πως οι Ρωμαίοι συνέχισαν τους αγώνες χωρίς διακοπή.
Η λειτουργία του ιερού χώρου συνεχίσθηκε κανονικά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια επί Μεγάλου Κωνσταντίνου. Το 393 μ.Χ. έγιναν οι τελευταίοι Ολυμπιακοί Αγώνες και λίγο αργότερα ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος Α΄, με διάταγμά του απαγόρευσε οριστικά την τέλεσή τους γιατί θεωρούνταν παγανιστικοί, ενώ επί Θεοδοσίου Β΄, επήλθε η οριστική καταστροφή του ιερού (426 μ.Χ.).
Και φυσικά στη σύγχρονη εποχή πριν από την τέλεση των θερινών και χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων, έχουμε στον ιερό χώρο την τελετή αφής της Ολυμπιακής φλόγας.
Η ανακάλυψη της Ολυμπίας και η πρώτη μεγάλη ανασκαφή
Η ανακάλυψη της Ολυμπίας οφείλεται στον Άγγλο Ρίτσαρντ Τσάντλερ (Richard Chandler) το 1766, ενώ η πρώτη μεγάλη ανασκαφή στην Ολυμπία ξεκίνησε το 1875 χρηματοδοτούμενη από το Γερμανικό Κράτος. Επικεφαλής της αρχαιολογικής αποστολής ήταν ο γερμανός αρχαιολόγος Ερνστ Κούρτιους. Υπεύθυνοι για τη ανασκαφή ήταν επίσης οι Γκούσταβ Χίρσφελντ, Γκεόργκε Τρόι και Άντολφ Φουρτβένγκλερ οι οποίοι εργάστηκαν μαζί με τους αρχιτέκτονες Άντολφ Μπέττιχερ, Βίλελμ Ντέρπφελντ και Ρίχαρντ Μπόρμαν.
Ανέσκαψαν το κεντρικό μέρος του ιερού της Άλτεως, συμπεριλαμβανομένου του Ναού του Δία, του Ναού της Ήρας, του Μητρώου, του Βουλευτηρίου, της Στοάς της Ηχούς, των Θησαυρών, του Πρυτανείου και της Παλαίστρας. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών αυτών βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα μεταξύ αυτών η Νίκη του Παιωνίου και ο Ερμής του Πραξιτέλους. Συνολικά 14.000 αντικείμενα καταγράφηκαν τα οποία στεγάστηκαν στο Αρχαιολογικό μουσείο.
Και σήμερα, την σύγχρονη εποχή, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας συνεχίζει το τεράστιο ανασκαφικό έργο, φανερώνοντας νέα εκπληκτικά μνημεία της Ελληνικής αρχαιότητας.
Δρ. Ερωφίλη-Ίρις Κόλλια, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας
«Τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης έχουν συμπληρώσει τις γνώσεις μας για την τοπογραφία του Ιερού»
*** «Για πρώτη φορά διεξάγονται ελληνικές ανασκαφές εντός του οργανωμένου αρχαιολογικού χώρου»
*** Τι έφεραν στο φως οι ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας
Για την ανασκαφική έρευνα στο Ιερό της Ολυμπίας η Δρ. Ερωφίλη-Ίρις Κόλλια, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, στάθηκε τόσο στο ξεκίνημα των ανασκαφών από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, όσο και στο ανασκαφικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, που κατά κύριο λόγο, ως το 2013, επικεντρώθηκε στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού, ενώ τα έτη 2013-2015 και από το 2021 έως και σήμερα, προχώρησε σε ανασκαφική έρευνα, αλλά και αναστηλωτικές εργασίες στο Γυμνάσιο.
Επισήμανε ακόμη ότι σε εξέλιξη είναι η ανασκαφική έρευνα και το αναστηλωτικό έργο στο συγκρότημα των Νοτίων Θερμών, νοτίως του ναού του Διός με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025 (έργο ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), ενώ εκτελούνται ανασκαφικές εργασίες σε δύο ακόμη σημαντικά μνημεία της Ολυμπίας, στο Εργαστήριο του Φειδία και στις Θέρμες του Λεωνιδαίου, στο πλαίσιο αντίστοιχων έργων αναστήλωσής τους (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας).
Χαρακτηριστικά η κα Κόλλια τόνισε στην εφημ. «Πατρίς».
«H συστηματική ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιείται από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας από τα τέλη του 19ου αι. έως σήμερα, έχει φέρει στο φως αυτό το μοναδικής σημασίας πανελλήνιο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο της αρχαιότητας.
Ωστόσο, αξιόλογο είναι και το ανασκαφικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, που κατά κύριο λόγο (ως το 2013), επικεντρώθηκε στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού.
Η συστηματική ανασκαφική έρευνα της Ολυμπίας άρχισε μετά την υπογραφή στις 25 Απριλίου του 1874 σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Βασιλείου και της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Η πρώτη περίοδος των ανασκαφών του Ιερού της Ολυμπίας (1875-1881), στην οποία εργάστηκαν επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων και πολυπληθές εργατικό προσωπικό με τα διαθέσιμα μέσα της εποχής υπήρξε πρωτοποριακή. Γερμανοί ερευνητές που διέπρεψαν είναι ο εμπνευστής του εγχειρήματος Ernst Curtius, και κύριοι συντελεστές οι Friedrich Adler, Adolf Furtwängler και Wilhelm Doerpfeld. Από τις γερμανικές ανασκαφές προέκυψε το πρώτο ακριβές τοπογραφικό σχέδιο της κοιλάδας του ιερού της Ολυμπίας, ήδη από την πρώτη κιόλας περίοδο, στα τέλη του 19ου αιώνα και ήρθαν στο φως τα περισσότερα σημαντικά μνημεία και αναθήματα του Ιερού, αλλά και σπουδαία ευρήματα, πολλά από τα οποία είναι μοναδικής αξίας έργα τέχνης, όπως τα αετωματικά γλυπτά και οι μετόπες του ναού του Διός, η Νίκη του Παιωνίου και ο Ερμής του Πραξιτέλη. Οι ανασκαφές του Γερμανικού Ινστιτούτου συνεχίστηκαν με μικρές διακοπές σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα ως και σήμερα, αποκαλύπτοντας το ιερό στην έκταση που είναι γνωστό στις μέρες μας με ιδιαιτέρως σημαντικά ευρήματα. Επίσης, από το 2000 και εξής το Γερμανικό Ινστιτούτο με την εποπτεία των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας έχει προβεί στην υλοποίηση αναστηλωτικών έργων στον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας, που έχουν μεταβάλει την εικόνα του, καθώς πέρα από τη μεγάλη επιστημονική σημασία τους, βοηθούν τους πολυάριθμους επισκέπτες να κατανοήσουν το μέγεθος και την ιστορική σημασία των μνημείων.
Οι ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας έφεραν στο φως δύο από τα επιμέρους ιερά, που μνημονεύει ο Παυσανίας, τα ιερά της Ειλειθυίας και της Δήμητρας Χαμύνης στον περιβάλλοντα χώρο του ιερού. Στον επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, στον πυρήνα της Ολυμπίας, τα έτη 2013-2015 και από το 2021 έως και σήμερα, πραγματοποιείται ανασκαφική έρευνα, αλλά και αναστηλωτικές εργασίες στο Γυμνάσιο. Έχει ανασκαφεί τμήμα της ανατολικής στοάς και της εσωτερικής αυλής του μνημείου μήκους 70 μέτρων, προς βορρά του ήδη ανεσκαμμένου τμήματος από το Γερμανικό Ινστιτούτο τη δεκαετία του 1930 (στο πλαίσιο δύο έργων ενταγμένων στο ΕΣΠΑ). Παράλληλα, αποκαλύφθηκε τμήμα μεγάλου κτηριακού συγκροτήματος υστερορρωμαϊκών χρόνων ανατολικά του Γυμνασίου. Επίσης, σε εξέλιξη είναι ανασκαφική έρευνα και αναστηλωτικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο συγκρότημα των Νοτίων Θερμών, νοτίως του ναού του Διός με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025 (έργο ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), ενώ εκτελούνται ανασκαφικές εργασίες σε δύο ακόμη σημαντικά μνημεία της Ολυμπίας, στο Εργαστήριο του Φειδία και στις Θέρμες του Λεωνιδαίου, στο πλαίσιο αντίστοιχων έργων αναστήλωσής τους (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας). Τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας τα τελευταία έτη έχουν συμπληρώσει τις γνώσεις μας για την τοπογραφία του Ιερού, συμβάλλοντας στην αναθεώρηση των ορίων του, ενώ για πρώτη φορά διεξάγονται ελληνικές ανασκαφές εντός του οργανωμένου αρχαιολογικού χώρου».
ΠΑΤΡΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου