Η ωκεάνια κυκλοφορία στον βόρειο Ατλαντικό είναι πιθανό να καταρρεύσει νωρίτερα από το αναμενόμενο ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, προκαλώντας περαιτέρω αναταραχές στα καιρικά φαινόμενα σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με νέα επιστημονική ανάλυση.

Η τελευταία μελέτη των ρευμάτων που μεταφέρουν θερμότερο νερό από τις τροπικές περιοχές προς τον βορρά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Atlantic Meridional Overturning Circulation- AMOC (Ατλαντική Μεσημβρινή Ανατροπή Κυκλοφορίας) θα παύσει κάποια στιγμή μεταξύ 2025 και 2095, πιθανότατα τη δεκαετία του 2050.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης προέβλεψαν το αποτέλεσμα, με πιθανότητα 95%, σύμφωνα με την εργασία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications.

Τα ευρήματα των καθηγητών του πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης Πίτερ Ντίτλεβσεν και Σουζάνε Ντίτλεβσεν έρχονται σε αντίθεση με την άποψη της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή- IPCC ότι το AMOC είναι απίθανο να καταρρεύσει αυτόν τον αιώνα και ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί για απόκλιση από τις προβλέψεις της IPCC.

Μια κατάρρευση του AMOC, που περιλαμβάνει το Ρεύμα του Κόλπου που εκτείνεται από τη Φλόριντα ως την βορειοδυτική Ευρώπη, θα προκαλούσε έντονη ψύξη σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, οδηγώντας σε πιο θυελλώδεις χειμώνες και ξηρότερα καλοκαίρια στην Ευρώπη.

Αντίθετα, η ζέστη θα ενταθεί νοτιότερα, καθώς λιγότερη θερμότητα θα μεταφέρεται σε εύκρατα και πολικά γεωγραφικά πλάτη και θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στις τροπικές βροχοπτώσεις και τους μουσώνες.

Είναι ένα από τα πιο τρομακτικά «σημεία καμπής» για τον πλανήτη, με τις μη αναστρέψιμες αλλαγές να απειλούν με υπερθέρμανση του πλανήτη.

«Έμεινα έκπληκτος που ανακάλυψα ότι το οριακό σημείο θα ερχόταν τόσο σύντομα και ότι μπορούσαμε να περιορίσουμε τόσο έντονα το χρονικό περιθώριο στα επόμενα 70 χρόνια», δήλωσε ο Πίτερ Ντίτλεβσεν. Ο ίδιος είπε ότι τα μοντέλα της IPCC ήταν «πολύ συντηρητικά» και δεν έλαβαν υπόψη τα έγκαιρα προειδοποιητικά σήματα αστάθειας που αναφέρθηκαν πιο πρόσφατα.

Ο Στέφαν Ράμστορφ, καθηγητής φυσικής ωκεανών στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ και ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες του κλίματος στην Ευρώπη, είπε ότι ο αυξανόμενος όγκος επιστημονικών παρατηρήσεων παγκοσμίως σχετικά με τα συστήματα ωκεάνιου ρεύματος παρουσίασε μια αξιοσημείωτη αλλαγή.

«Τα ευρήματα συμβαδίζουν με μερικές άλλες μελέτες των τελευταίων ετών που υποδηλώνουν ότι το οριακό σημείο του AMOC είναι ίσως πολύ πιο κοντά από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Τα στοιχεία πληθαίνουν και είναι κατά την άποψή μου ανησυχητικά».

«Μη αναστρέψιμη»

Ο Τιμ Λέντον, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο στα σημεία ανατροπής και καθηγητής κλιματικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Exeter, σημείωσε ότι η μελέτη είχε «κάνει σημαντικές βελτιώσεις στις μεθόδους παροχής έγκαιρης προειδοποίησης για ένα σημείο καμπής του κλίματος απευθείας από δεδομένα».

«Μόλις περάσει το σημείο καμπής, η κατάρρευση του AMOC θα είναι μη αναστρέψιμη», είπε ο Λέντον. «Η κατάρρευση και οι επιπτώσεις της θα χρειαστούν χρόνο για να ξεδιπλωθούν, αλλά πόσο καιρό είναι αβέβαιο», πρόσθεσε.

Άλλοι επιστήμονες του κλίματος εξέφρασαν αμφιβολίες για τα δεδομένα και τις αναλυτικές μεθόδους που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές της Κοπεγχάγης.

«Είναι μια ενδιαφέρουσα εργασία και τονίζει την κατάρρευση του AMOC ως λόγο ανησυχίας», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Γουντ, επικεφαλής της ομάδας για το κλίμα και τους ωκεανούς στο κέντρο Hadley Met Office του Ηνωμένου Βασιλείου. «Αλλά δεν εγκαταλείπω την άποψη της IPCC, που εκφράζεται με κάποια σιγουριά, ότι δεν θα καταρρεύσει αυτόν τον αιώνα, αν και περιμένουμε αποδυνάμωση του AMOC».

Τα γεωλογικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των παγετώνων έλαβαν χώρα δραστικές αλλαγές στην κυκλοφορία του Ατλαντικού μέσα σε μια ή δύο δεκαετίες, αλλά ορισμένα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι μπορεί να χρειαστεί περίπου ένας αιώνας για να σταματήσει εντελώς το AMOC. Ακόμη και ένα μερικό «μπλόκο» θα επιδεινώσει τη διαταραχή που προκαλείται από την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Άλλες ανησυχητικές εκδηλώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους ωκεανούς περιλαμβάνουν εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας που καταγράφονται τώρα γύρω από εύκρατες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου – έως και 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από το μέσο όρο στα ανοιχτά της ανατολικής ακτής του Καναδά – ενώ ο θαλάσσιος πάγος γύρω από την Ανταρκτική βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά. Αυτά δεν σχετίζονται άμεσα με αλλαγές στο AMOC.

Τα αδέλφια Ντίτλεβσεν είπαν ότι τα αποτελέσματά τους ενίσχυσαν τον επείγοντα χαρακτήρα της αναγκαίας παγκόσμιας δράσης για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά η Σουζάνε Ντίτλεβσεν δεν ήταν αισιόδοξη για τις πιθανότητες να αποφευχθεί μια κατάρρευση του AMOC. «Από ό,τι βλέπω στα δεδομένα, δεν φαίνεται ότι μπορούμε να το αντιστρέψουμε, εκτός και αν υπάρξει τεράστια αλλαγή στις πολιτικές απόψεις παντού στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών», είπε.