Ορυκτά: Πλούτος πολλών εκατομμυρίων κάτω από τα πόδια μας – Ένας ανεκμετάλλευτος θησαυρός

Τετάρτη, 29 Νοεμβρίου, 2023

Μάχη Τράτσα

Ο ρόλος της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας και οι στρατηγικές πρώτες ύλες που απαιτούνται για τις ψηφιακές εφαρμογές και τις καθαρές τεχνολογίες- Ποιες κρίσιμες ύλες διαθέτει η χώρα.

Ημετάβαση προς μια ευρωπαϊκή οικονομία ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα χρειάζεται την υποστήριξη της εξορυκτικής βιομηχανίας. Ωστόσο, είναι ακόμη μακρύς ο δρόμος για τη διασφάλιση των λεγόμενων κρίσιμων και στρατηγικών Ορυκτών Πρώτων Υλών, οι οποίες απαιτούνται για τις ψηφιακές εφαρμογές και τις καθαρές τεχνολογίες που θα οδηγήσουν στην επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης έως το 2050.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, «πολλές από τις εξαγγελλόμενες πρωτοβουλίες για νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής οδηγούν σε ουτοπικές ποσότητες σε ό,τι αφορά τη ζήτηση». Στόχοι που για να υλοποιηθούν προϋποθέτουν πενταπλασιασμό, δεκαπλασιασμό ή και σε κάποιες περιπτώσεις εκατονταπλασιασμό της σημερινής παραγωγής ενός ορυκτού, όπως επισημαίνει ο ίδιος, «δεν μπορεί να θεωρούνται επιτεύξιμοι». Μάλιστα, λόγω της πεπερασμένης διαθεσιμότητας, η απότομη εκτόξευση της ζήτησης θα οδηγήσει σε εξίσου απότομη εκτόξευση των τιμών. «Κατά συνέπεια, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό πολιτικών που θα μπορούσαν να αυξήσουν τη ζήτηση π.χ. νικελίου, κοβαλτίου ή λιθίου εκθετικά, ότι ανάλογη θα είναι και η αύξηση της τιμής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομικότητα της συγκεκριμένης τεχνολογικής αλλαγής» υπογραμμίζει.

Σήμερα ο κύριος όγκος των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών πρώτων υλών εντοπίζεται σε έναν μικρό αριθμό χωρών (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), γεγονός που απειλεί την ομαλότητα της προμήθειάς τους.

Γι’ αυτό, στα μέσα Νοεμβρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκέντρωσε πιθανούς προμηθευτές και αγοραστές, στο πλαίσιο της αναζήτησης τρόπων αντικατάστασης των προμηθειών γαλλίου και γερμανίου, έπειτα από τους περιορισμούς εξαγωγών της Κίνας. Στο πλαίσιο αυτό, ο όμιλος Mytilineos γνωστοποίησε ότι έχει ξεκινήσει πιλοτικό έργο με ορίζοντα ολοκλήρωσης 18 μηνών, αναζητώντας τον πιο οικονομικό τρόπο εξαγωγής γαλλίου και διασφαλίζοντας την παραγωγή 40 με 45 μετρικών τόνων ετησίως, όση δηλαδή η τρέχουσα ζήτηση στην ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, η βιομηχανία υποστηρίζει ότι θα χρειαστούν κίνητρα για να καταστεί βιώσιμη η παραγωγή κρίσιμων ορυκτών υλών.

Τα κοιτάσματα

Η Ελλάδα είναι αρκετά πλούσια σε ορυκτές πρώτες ύλες, ωστόσο απαιτείται μια νέα προσέγγιση στις έρευνες και στη χαρτογράφηση των κοιτασμάτων αξιολογώντας εκ νέου παλαιότερες εμφανίσεις, αλλά και γνωστά κοιτάσματα καθώς η πράσινη ανάπτυξη θέτει νέα τεχνικο-οικονομικά δεδομένα. Στη χώρα μας υπάρχουν κοιτάσματα 10 κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών ενώ υπάρχουν αξιόλογες ενδείξεις για άλλα έξι ή επτά.

• Μαγνησίτης (λευκόλιθος) – Δολομίτης: Η Ελλάδα παράγει από τον μαγνησίτη τελικά προϊόντα δίπυρης και καυστικής Μαγνησίας καθώς και πυρίμαχες μάζες. Για την παραγωγή μεταλλικού μαγνησίου (Mg) που έχει κατηγοριοποιηθεί από την ΕΕ ως κρίσιμη πρώτη ύλη θα απαιτούνταν αλλαγή του ήδη υλοποιούμενου παραγωγικού μοντέλου που εφαρμόζεται επί δεκαετίες από τις δραστηριοποιούμενες εταιρείες (Ελληνικοί Λευκόλιθοι και ΤΕΡΝΑ Λευκόλιθοι).
• Αντιμονίτης: εντοπίζεται σε τουλάχιστον δύο διαπιστωμένα κοιτάσματα εντός χαρακτηρισμένων Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων, άνευ εκμετάλλευσης έως σήμερα, για παραγωγή κρίσιμου μετάλλου αντιμονίου (Sb). Εντοπίζονται στην Κέραμο Χίου και στο Καλλυντήρι Ροδόπης. Προγραμματίζεται έρευνα από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027.
• Βωξίτη – Αλουμίνα – Αλουμίνιο: Βρίσκεται σε πλήρη παραγωγική διαδικασία με εγκατεστημένο σύστημα καθετοποιημένης παραγωγής Al2O3 – Al (Αλουμίνα – Αλουμίνιο) από τη Mytilineos. Στα «κατάλοιπα» της μεταλλουργίας βωξίτη εμπεριέχονται τα στρατηγικά μέταλλα Σκάνδιο (Sc) και Γάλλιο (Ga) για τα οποία η εταιρεία ανακοίνωσε την έναρξη πιλοτικού έργου εξαγωγής τους.
•  Νικέλιο (Νί) και κοβάλτιο (Co): Περιέχονται στο μετάλλευμα του λατερίτη, που όμως δεν παράγονται αυτοτελώς. Απαιτείται αλλαγή της μεθόδου από πυρομεταλλουργική σε υδρομεταλλουργική από τον νέο ανάδοχο της νικελοβιομηχανίας ΛΑΡΚΟ ώστε να παραχθούν ξεχωριστά και σε battery grade (class Ι, καθαρότητα 99,8%). Για παραγωγή αλάτων του θειικού νικελίου και κοβαλτίου (αποτελούν πρώτη ύλη για παραγωγή μπαταριών), ο ανάδοχος θα πρέπει να προχωρήσει και προς αυτήν την κατεύθυνση αλλάζοντας το υπάρχον παραγωγικό μοντέλο.
• Χαλκός (Cu): Περιέχεται στα θειούχα κοιτάσματα που εκμεταλλεύεται η Ελληνικός Χρυσός ΑΕ. Μπορεί να παραχθεί – υπό προϋποθέσεις – από το κοίτασμα των Σκουριών Χαλκιδικής, αν και εφόσον προκριθεί και υλοποιηθεί αντίστοιχο σχέδιο καθετοποιημένης μεταλλουργίας από την εταιρεία. Το θέμα εξετάζεται από επιστημονική επιτροπή μεταλλουργίας.
• Κοιτάσματα μαγγανίου (Mn): Τα ιστορικά κοιτάσματα μαγγανίου στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Δράμας που αποτέλεσαν στο παρελθόν κύριο μεταλλευτικό κέντρο της Ελλάδας απαιτούν επικαιροποίηση της έρευνας, εστίαση για παραγωγή Mn battery grade ή ηλεκτρολυτικού Μn και επανα-δρομολόγηση με νέα επενδυτικά projects.
• Κοιτάσματα ορυκτού χαλαζία για παραγωγή μεταλλικού πυριτίου (silicon Metal): Εχει υποβληθεί Περιβαλλοντική Μελέτη για σχετική μονάδα στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας από την εταιρεία ΕΛΛΗΜΕΤ ΑΕ.

Ερχονται διαγωνισμοί – Προσέλκυση επενδυτών

Σύμφωνα με την υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου, η χώρα μας θα προχωρήσει σε δράσεις με επίκεντρο την έρευνα και στόχο την προσέλκυση επενδυτών και την επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας με στόχο σύντομα να ξεκινήσει, σταδιακά, η διεξαγωγή διεθνών διαγωνισμών για την εκμίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης σε Δημόσιους Μεταλλευτικούς Χώρους.

Ο πρώτος θα αφορά το αντιμόνιο, στην Κέραμο Χίου και στο Καλλυντήρι Ροδόπης. Θα ακολουθήσουν και άλλοι διαγωνισμοί για άλλους χώρους. Απαραίτητη προϋπόθεση η συναίνεση της τοπικής κοινωνίας. Το επόμενο διάστημα το ΥΠΕΝ θα προχωρήσει σε τροποποίηση διατάξεων ώστε να απλοποιηθούν οι αδειοδοτικές διαδικασίες, αλλά και η εκπόνηση προγραμμάτων έρευνας.

TO BHMA