Ιχθυοκαλλιέργειες: Η άμεση απειλή της επέκτασής τους και η άγνοια κινδύνου

 Δευτέρα, 18 Μαρτίου, 2024

Χρήστος Λογαράς

Πώς η υπερπληθώρα ιχθυοκαλλιεργειών αποτελεί κίνδυνο τόσο για το θαλάσσιο περιβάλλον όσο και για την οικονομία - Τα σχέδια επέκτασης και η άγνοια των πολιτών.

Στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων επικρατεί η άποψη ότι οι περιβαλλοντικές προκλήσεις για την χώρα μας και παγκοσμίως αφορούν την κλιματική αλλαγή, με τις ακραίες θερμοκρασίες, τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Λίγοι γνωρίζουν όμως πως μια άλλη άμεση απειλή, ιδίως για το θαλάσσιο περιβάλλον είναι η ανεξέλεγκτη παρουσία ιχθυοκαλλιεργειών, ιδίως με το σχεδιασμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την περαιτέρω επέκτασή τους όπως στις παράκτιες κοινότητες Αρκαδίας, Αργολίδας και Μεθάνων του Αργοσαρωνικού κόλπου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του μη κερδοσκοπικού φορέα «Καθετή», οι ιχθυοκαλλιέργειες πρόκειται να επεκταθούν από 9.800 στρέμματα σε 240.000 σε όλη την Ελλάδα. Ιδίως στον Πόρο, η δραματική αύξηση των υδατοκαλλιεργειών, ένα 28πλάσιο άλμα στο αποτύπωμα, θέτει το περιβάλλον του νησιού σε κίνδυνο, με σημαντικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Ειδικότερα, προκαλείται σημαντική βλάβη στη θαλάσσια βιοποικιλότητα, ειδικά στα λιβάδια Ποσειδωνίας, κρίσιμα για την αποθήκευση άνθρακα και τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο το θαλάσσιο περιβάλλον που απειλείται αλλά και η οικονομίας της χώρας. Η Εύα Δουζίνα Πρόεδρος του ιδρύματος Rauch, παραθέτει στο ΒΗΜΑ τα στοιχεία που προκύπτουν από σειρά ερευνών για τις σημαντικές επιπτώσεις που θα είχε στον Πόρο η εν λόγω επέκταση της βιομηχανικής ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει το 25% της ακτογραμμής του νησιού.

Πλήγμα για την οικονομία και το περιβάλλον

Σύμφωνα με την ίδια, «τα ευρήματα αναδεικνύουν μια πραγματική απειλή για την τοπική οικονομία και το περιβάλλον. Ειδικότερα, μια εθνική δημοσκόπηση της Kapa Research αποκάλυψε ότι το 42% των Ελλήνων θα απέφευγε να κάνει διακοπές κοντά σε ιχθυοκαλλιέργειες».

Ενώ οι ιχθυοκαλλιέργειες προωθούνται ως μια πηγή απασχόλησης, η πραγματικότητα δείχνει ότι οι τοπικές κοινότητες βιώνουν μια καθαρή απώλεια θέσεων εργασίας, ιδίως στους τομείς της παραδοσιακής αλιείας και του τουρισμού: «Μια οικονομική έκθεση της HR&A επεσήμανε ότι ο τουρισμός συνεισφέρει σήμερα τρεις φορές περισσότερο στην ελληνική οικονομία, προσφέρει πέντε φορές περισσότερες θέσεις εργασίας και παράγει πέντε φορές μεγαλύτερο εισόδημα από την εργασία σε σύγκριση με αυτό που θα μπορούσαν δυνητικά να προσφέρουν οι διευρυμένες ιχθυοκαλλιέργειες» τονίζει η κα. Δουζίνα .

Επιπλέον, η αυξημένη πίεση στα θαλάσσια οικοσυστήματα με τη μόλυνση από τα απόβλητα πλαστικών και φελιζολ που παράγουν κατά κόρον οι ιχθυοκαλλιέργειες, προκαλεί σημαντική βλάβη στη θαλάσσια βιοποικιλότητα. «Μια Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Poseidon UK για τον Πόρο αποκάλυψε σημαντικές παραλείψεις, επιβεβαιώνοντας ότι έχουν ήδη προκληθεί περιβαλλοντικές ζημιές από τις υφιστάμενες μικρής κλίμακας ιχθυοκαλλιέργειες και προειδοποιώντας για «σοβαρή» περιβαλλοντική ζημιά σε περίπτωση που προχωρήσει η επέκταση», αναφέρει χαρακτηριστικά η Πρόεδρος του ιδρύματος Rauch.

«Η ζημιά που προκαλούν οι βιομηχανικής κλίμακας ιχθυοκαλλιέργειες είναι πολύ εκτεταμένη. Τα περιττώματα, η περίσσεια τροφή και τα χημικά που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα ιχθυοτροφεία με τους ανοιχτούς κλωβούς μολύνουν το νερό και βλάπτουν το περιβάλλον. Υποβρύχια πλάνα κοντά στα ιχθυοτροφεία απεικονίζουν νεκρές ζώνες και καταστροφή των πολύτιμων λιβαδιών ποσειδωνίας. Χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία και ο Καναδάς προχωρούν σε μετάβαση σε εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας στην ξηρά. Δεν είναι λογικό η Ελλάδα να επεκτείνει την αποδεδειγμένα καταστροφική και ξεπερασμένη τεχνολογία των θαλάσσιων ανοικτών ιχθυοκλωβών», προσθέτει η ίδια..

Στο παρακάτω βίντεο, φαίνεται η υπερπληθώρα απορριμμάτων που έχουν παραχθεί – όπως αποσυντιθέμενα ελαστικά από καουτσούκ που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν για να συγκρατούν τα εγκαταλελειμμένα δίχτυα- από τις φάρμες του Πόρου και μένουν στον βυθό του νησιού.

Οι Έλληνες δεν γνωρίζουν

Την ίδια ώρα, ελάχιστοι είναι αυτοί που γνωρίζουν το σχέδια για την επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα της Kapa Research το ποσοστό όσον γνωρίζουν ή έχουν ακούσει για αυτό τοποθετείται στο 8% και 10% αντίστοιχα, υποδηλώνοντας έτσι ότι το θέμα δεν έχει απασχολήσει ιδιαιτέρως τις τοπικές κοινωνίες.

Η Φαίη Ορφανίδου, διευθύντρια του «Καθετή», τονίζει στο ΒΗΜΑ ότι οι κάτοικοι του Πόρου δεν επιθυμούν την εν λόγω επέκταση: «Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Kapa Research, το 87% των κατοίκων του Πόρου διαφωνούν με τη δημιουργία ΠΟΑΥ (σ.σ. Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών) στο νησί. Επίσης, διαχρονικά τα δημοτικά συμβούλια του Πόρου έχουν αντιτεθεί με ομόφωνα ψηφίσματα στη δημιουργία ΠΟΑΥ».

Μάλιστα, η ίδια προσθέτει ότι το νέο δημοτικό συμβούλιο ψήφισε πολύ πρόσφατα ομόφωνα και υπέρ της απομάκρυνσης των ιχθυοκαλλιεργειών που λειτουργούν ήδη στο νησί εδώ και 30 χρόνια: «Ο λόγος είναι ότι η περιβαλλοντική ζημιά που έχουν προκαλέσει ακόμα και αυτά τα σχετικά μικρά ιχθυοτροφεία είναι ήδη σοβαρή, όπως φαίνεται από τα υποβρύχια πλάνα κοντά στα κλουβιά. Ένα σεληνιακό τοπίο, γεμάτο σκουπίδια, χωρίς ίχνος ζωής. Με την ΠΟΑΥ αυτές οι ιχθυοκαλλιέργειες θα πολλαπλασιαστούν, απειλώντας το πολύτιμο φυσικό περιβάλλον του Πόρου και πλήττοντας σκληρά τον τουρισμό του, από τον οποίο ζει το 80% του πληθυσμού του. Η άποψη της τοπικής κοινωνίας πρέπει να εισακουστεί».