Βεργίνα: Κόντρες για το ανάκτορο των Αιγών

 Πέμπτη, 7 Μαρτίου 2024

Το ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) αμφισβητεί ότι το πρόσφατα εγκαινιασμένο ανάκτορο στις Αιγές ανήκει στον Φίλιππο Β’ και η επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων Δρ. Αγγελική Κοτταρίδη απαντά αναλυτικά στους σχετικούς ισχυρισμούς

Νικόλας Ζώης

Ενα νέο επεισόδιο στην επιλυμένη για τους ειδικούς διαμάχη γύρω από την ταυτοποίηση του αρχαιολογικού χώρου των Αιγών εκτυλίχθηκε αυτές τις ημέρες, με το μεν ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) να αμφισβητεί ότι το πρόσφατα εγκαινιασμένο ανάκτορο στις Αιγές ανήκει στον Φίλιππο Β’ και την επίτιμη έφορο αρχαιοτήτων Δρ. Αγγελική Κοτταρίδη να απαντά από τη μεριά της αναλυτικά στους σχετικούς ισχυρισμούς.

Ειδικότερα, το ελληνικό τμήμα του ICOMOS, σε μακροσκελή ανακοίνωσή του που υπογράφει ο πρόεδρός του, αρχιτέκτονας και αναστηλωτής, Αναστάσιος Τανούλας αναφέρει ότι η αναστήλωση του «δήθεν ανακτόρου» υλοποιήθηκε με τρόπο προβληματικό και με «ανεπίτρεπτα μεγάλο ποσοστό νέου υλικού», ώστε το υπουργείο Πολιτισμού να αξιοποιήσει πολιτικά ένα αφήγημα βασισμένο σε «μυθεύματα, αβάσιμες ερμηνείες και κοπτοραπτική των δεδομένων».

Ανοίγει το ανάκτορο του Φιλίππου Β’, ο «Παρθενώνας της Μακεδονίας»

Οι συντάκτες σημειώνουν ότι η χρονολόγηση του κτιρίου στο 350-336 π.Χ και ο συσχετισμός του με τον Φίλιππο Β’ δεν ευσταθούν, μεταξύ άλλων γιατί στη θεμελίωσή του βρέθηκε νόμισμα του Λυσίμαχου κομμένο μετά το 306 π.Χ, αλλά και γιατί οι στυλιστικές ομοιότητες της διακόσμησης ενός ψηφιδωτού του ανακτόρου με ευρήματα από τον περίφημο Τάφο ΙΙ της Βεργίνας -που οι συντάκτες αμφισβητούν ότι ανήκει στον Φίλιππο Β’, επικαλούμενοι την αρχαιολόγο Σ. Ρότροφ- δείχνουν κατά τη γνώμη τους μεταγενέστερη χρονολόγηση. Στην ανακοίνωση αμφισβητούνται επίσης η ύπαρξη β’ ορόφου στο κτίριο, οι διοικητικές-δημοκρατικές λειτουργίες του, η αρχιτεκτονική πρωτοτυπία του και ο ισχυρισμός ότι από εκεί ξεκίνησε η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ εκτιμάται ότι το κτίριο ήταν ένα «εστιατόριον», δηλαδή χώρος θρησκευτικών συμποσίων, χρονολογούμενος σύμφωνα με τους αρχαιολόγους Χ. Μακαρόνα, Μ. Ανδρόνικο και Ι. Τουράτσογλου πιθανόν στην εποχή της ηγεμονίας του Κάσσανδρου (309-305 π.Χ.).

«Λιβελογράφημα»

Για «λιβελογράφημα» με «επιστημονικοφανή ψευδοεπιχειρήματα» και για «εμφανών προθέσεων πολιτική κριτική» έκανε λόγο η Αγγελική Κοτταρίδη σε αναλυτική απαντητική επιστολή της, που δημοσιοποιήθηκε από το ΥΠΠΟ. Επισημαίνοντας ότι το 2016 είχε αποδοθεί στο κοινό προηγούμενη φάση του έργου χωρίς τότε να ασκηθεί κριτική, η κα. Κοτταρίδη σημείωσε καταρχήν ότι η αποσυσχέτιση του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου από τις Αιγές έχει χαρακτηριστεί από την καθηγήτρια Μ. Μάρι ως «χωρίς λογική αιτιολογία» και ότι όλα τα επιχειρήματα για το ζήτημα του ενοίκου του Τάφου ΙΙ της Βεργίνας έχουν κριθεί από τον ακαδημαϊκό Μιλτιάδη Χατζόπουλο, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι πρόκειται για τον Φίλιππο Β’ βάζοντας «οριστική ταφόπλακα στις κάθε είδους (συχνά και εκ του πονηρού) αμφισβητήσεις».

Οσον αφορά στη χρονολόγηση του ανακτόρου στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., η κα. Κοτταρίδη παραπέμπει στα σχετικά επιχειρήματα του καθηγητή Β. Χέπφνερ, στην αδυναμία εξαγωγής συμπερασμάτων από το νόμισμα του Λυσίμαχου (καθώς βρέθηκε σε λάκκο που δημιουργήθηκε μετά την καταστροφή του μνημείου στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. και επομένως δεν έχει αξία σαν στοιχείο), στις ανασκαφές στις κοίτες θεμελίωσης των τοίχων και στις υποβάσεις των δαπέδων του κτιρίου, αλλά και στο τεράστιο εύρος θραυσμάτων, αρχιτεκτονικών μελών και κινητών ευρημάτων που μελετήθηκαν συστηματικά και τεκμηριώθηκαν, τις αρχαιομετρικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν, καθώς και σε αρκετά ακόμα στοιχεία που θα παρουσιαστούν σε επιστημονική δημοσίευση. Η εκκίνηση της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τις Αιγές, λέει η κα. Κοτταρίδη, επιβεβαιώνεται από τον Αρριανό. 

Ο β’ όροφος του κτιρίου βρίσκεται κατά ένα τμήμα του αναταγμένος στο νέο μουσείο των Αιγών, ενώ το ποσοστό νέου υλικού που χρησιμοποιήθηκε στην αναστήλωση των κιόνων του περιστυλίου και των πεσσοκιόνων του προπύλου του ανακτόρου κυμαίνεται μεταξύ του εξαιρετικα΄χαμηλού 10-15%, αναφέρει η κα. Κοτταρίδη, προσθέτοντας ότι σε άλλα σημεία του οικοδομήματος το νέο υλικό είναι τόσο, όσο απαιτείται για την ευστάθεια των αρχαίων δαπέδων. Τέλος, η πρόσμιξη λευκού τσιμέντου είναι ελάχιστη, ενώ όσον αφορά μια βελανιδιά της οποίας η παρουσία κρίνεται από το ελληνικό τμήμα του ICOMOS ως επιζήμια για το μνημείο, η επίτιμη έφορος υπογραμμίζει ότι συνιστά τοπόσημο του χώρου από τις αρχές του 20ου αιώνα.

TO BHMA