Η μαύρη αγορά του μητρικού γάλακτος – Μια παράνομη και επικίνδυνη τακτική

Δευτέρα, 3 Ιουνίου, 2024

Πολλές είναι οι γυναίκες που στρέφονται στην αναζήτηση και αγορά μέσω αγγελιών για να καλύψουν την ανάγκη των παιδιών τους – Η παράνομη και επικίνδυνη τακτική έχει ξεφύγει από τα «ραντάρ» των αρμόδιων ελεγκτικών Αρχών

Η φυσική δύναμη του θηλασμού έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα του κόσμου.

Ομως, το μητρικό γάλα δεν είναι αυτονόητο για όλες τις μητέρες και συνεπώς ούτε για όλα τα βρέφη. Και καθώς η εποχή με τις τροφούς και τις παραμάνες έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, πολλές είναι οι γυναίκες που στρέφονται στη μαύρη αγορά και το παρεμπόριο προκειμένου να καλύψουν την ανάγκη αυτού του πολύτιμου για την ανάπτυξη των παιδιών τους αγαθού μέσω αγγελιών και όχι μέσω της νόμιμης οδού – των τραπεζών μητρικού γάλακτος που λειτουργούν σε νοσοκομεία της χώρας.

Πρόκειται για μια τακτική που είναι προφανώς παράνομη, επικίνδυνη και όμως έχει ξεφύγει από τα «ραντάρ» των αρμόδιων ελεγκτικών Αρχών.

Η άγνοια των αρμόδιων φορέων

Πράγματι, με μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο και σε ιστοσελίδες που μπορεί κανείς να βρει μεταχειρισμένα ΙΧ και… οικιακές συσκευές, όλο και συχνότερα «ξεφυτρώνουν» αγγελίες πώλησης μητρικού γάλακτος. «Παρέχεται άριστα συντηρημένο μητρικό γάλα στην Πεύκη», αναγράφεται σε μία εξ αυτών και εν συνεχεία διευκρινίζεται η τιμή – έναντι 3 ευρώ τα 30 ml. Μάλιστα, φαίνεται ότι το κόστος έχει πλαφοναριστεί στστο ένα ευρώ ανά 10 ml: «Πωλείται μητρικό γάλα εντός Χαλκίδας με τιμή 15 ευρώ τα 160 ml». Παράλληλα, μπορεί κανείς να βρει ομάδες με χιλιάδες μέλη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου δίνεται η δυνατότητα για δωρεάν διάθεση περίσσιου μητρικού γάλακτος και παρότι δεν τίθεται θέμα κέρδους, το ζήτημα της ασφάλειας παραμένει ανοιχτό.

Σε επικοινωνία των «ΝΕΩΝ» με τις διοικήσεις του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) – υπηρεσίες αρμόδιες για την ασφάλεια των τροφίμων ειδικής διατροφής – διαπιστώνεται άγνοια για το καθεστώς ελέγχου του διακινούμενου μητρικού γάλακτος και του παράνομου εμπορίου που καταγράφεται στη χώρα. Από την πλευρά τους, πηγές του υπουργείου Υγείας, δηλώνουν αρμοδιότητα μόνο για τις τρεις τράπεζες μητρικού γάλακτος που λειτουργούν επισήμως σε νοσοκομεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Αγελαδινό γάλα και βακτήρια

Το παρεμπόριο μητρικού γάλακτος, πάντως, φαίνεται πως αποτελεί ένα ιδιαιτέρως προσοδοφόρο πεδίο διεθνώς, με ιστοσελίδες που κινούνται στα όρια της νομιμότητας να διαφημίζουν την… πραμάτεια τους ως «βιολογική», «vegan» ή ακόμα και «χωρίς γλουτένη», εγείροντας ερωτήματα ακόμα και για την αυθεντικότητά του, ενώ υπόσχονται διασυνοριακή αποστολή. Την υπόθεση ότι το γάλα που διακινείται με το αζημίωτο ως μητρικό μέσω Διαδικτύου ενδέχεται να μην είναι καν 100% ανθρώπινο, εξάλλου, φαίνεται πως επιβεβαιώνεται από εργαστηριακούς ελέγχους. Χαρακτηριστικά είναι τα συμπεράσματα έρευνας που διενήργησε το 2015 το παιδιατρικό νοσοκομείο Nationwide Children’s του Οχάιο, καθώς, σύμφωνα με αυτά, ένα στα 10 δείγματα που εξετάστηκαν είχαν αλλοιωθεί σε σημαντικό βαθμό με αγελαδινό γάλα. Επιπλέον, αντίστοιχη ποιοτική έρευνα του 2013, κατέληξε ότι το 74% του γάλακτος που προέρχεται από ιστοσελίδες περιείχε βλαβερά βακτήρια, συνέπεια των ακατάλληλων συνθηκών συλλογής, φύλαξης και διακίνησης.

Την ίδια ώρα, πέρα από τους νέους γονείς, στους πιθανούς αγοραστές περιλαμβάνονται ενήλικοι που θέλουν απλώς να δοκιμάσουν το προϊόν προκειμένου να το εντάξουν στη διατροφή τους ή και bodybuilders που ισχυρίζονται ότι το μητρικό γάλα τους βοηθά να αναπτύξουν τη μυϊκή τους μάζα.

Ευρωπαϊκοί κανόνες

Μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γιώργος Δασκαλάκης αναφέρει πως τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί και στην Ελλάδα η ύπαρξη αγγελιών από ιδιώτες που πωλούν μητρικό γάλα, τονίζοντας πως είναι μία παράνομη και ουδόλως ασφαλής πρακτική. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει πως η Κομισιόν κινείται προς την υιοθέτηση ρυθμιστικού πλαισίου για τις τράπεζες μητρικού γάλακτος, το οποίο θα αφορά όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Αυτή η θέσπιση ενιαίων κανόνων που θα επιβλέπουν τη δωρεά και τη χρήση μητρικού γάλακτος σε ολόκληρο το μπλοκ των «27» αποτελεί μέρος της προτεινόμενης αναθεώρησης της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που καλύπτει τα πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας για ουσίες ανθρώπινης προέλευσης (SoHO) που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση. Επί του παρόντος, οι νόμοι καλύπτουν αίμα, ιστούς και κύτταρα, αλλά η ΕΕ θέλει να επεκτείνει την κάλυψη στο σύνολο των SoHO, συμπεριλαμβανομένου του μητρικού γάλακτος. «Ουσιαστικά, οι Βρυξέλλες θέλουν να εναρμονίσουν τα πρότυπα ασφαλείας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο, όχι μόνο για να διασφαλίσουν την ασφάλεια των βρεφών που καταναλώνουν μητρικό γάλα, αλλά και για να διευκολυνθεί η μεταφορά του μητρικού γάλακτος – και άλλων SoHO – εκτός συνόρων».

Μέχρι στιγμής η δωρεά μητρικού γάλακτος ρυθμίζεται σε εθνικό επίπεδο, βάσει της εκάστοτε νομοθεσίας. Για παράδειγμα, θεωρείται προϊόν υγείας στη Γαλλία, τη στιγμή που στη Γερμανία έχει κατηγοριοποιηθεί ως τρόφιμο, ενώ στη Ρουμανία δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο. Και ενώ τα πρότυπα ασφαλείας καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο στη Γαλλία, στο Βέλγιο, για παράδειγμα, ορίζονται σε περιφερειακό επίπεδο. Παρόλα αυτά, υπάρχει ήδη κάποιο επίπεδο σύγκλισης, με τις περισσότερες εθνικές κατευθυντήριες γραμμές να συνιστούν παστερίωσή του.

Η τράπεζα γάλακτος του «Ελενα» από τις πρώτες που λειτούργησαν παγκοσμίως

Οι γυναίκες που παράγουν περισσότερο μητρικό γάλα από αυτό που χρειάζονται τα μωρά τους μπορούν να το δωρίσουν σε τράπεζα μητρικού γάλακτος, η οποία ελέγχει τους δωρητές και συλλέγει, επεξεργάζεται και διανέμει το γάλα σε βρέφη που το έχουν ανάγκη – σε εκείνα των οποίων το γάλα της μητέρας δεν είναι διαθέσιμο ή επαρκές. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 282 τράπεζες μητρικού γάλακτος στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και της Ουκρανίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης Τραπεζών Γάλακτος.

Οι τράπεζες γάλακτος έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να παρέχουν µε ασφάλεια το μητρικό γάλα στα νεογνά, ιδιαίτερα, δε, στις περιπτώσεις που η μητέρα δεν μπορεί από μόνη της να τα υποστηρίξει πλήρως διατροφικά τις πρώτες μέρες της γαλουχίας. Το γάλα προέρχεται από δότριες που ήδη θηλάζουν και προσφέρουν το περίσσευμα για ανθρωπιστικούς λόγους και σε καμία περίπτωση δεν αμείβονται για αυτό. Οι γυναίκες που επιθυμούν να γίνουν δότριες μητρικού γάλακτος, αρχικά θα πρέπει να είναι υγιείς, κάτι που – σύμφωνα με τους ειδικούς – εξετάζεται εξονυχιστικά. Παράλληλα, η συλλογή και διατήρηση του γάλακτος της τράπεζας γίνεται µε βάση αυστηρές προδιαγραφές. Μεταξύ άλλων, ένας από τους βασικότερους ελέγχους αφορά σε βακτήρια, με το μολυσμένο γάλα να απορρίπτεται. Στη συνέχεια, το υπόλοιπο παστεριώνεται στους 62,5 βαθμούς Κελσίου για ακριβώς 30 λεπτά και ακολούθως ελέγχεται εκ νέου προτού διατεθεί.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί πως οι τράπεζες γάλακτος είναι άνισα κατανεμημένες στο ευρωπαϊκό έδαφος. Στη Γαλλία υπάρχουν περισσότερες από 30, όταν στο Βέλγιο είναι μόλις τέσσερις, στη Ρουμανία μία, ενώ σε άλλες χώρες δεν υπάρχουν.

«Στηριζόμαστε στον εθελοντισμό»

Στη χώρα μας, η τράπεζα γάλακτος του Νοσοκομείου «Ελενα Βενιζέλου» λειτουργεί από το 1947 και είναι από τις πρώτες του είδους που λειτούργησαν στον κόσμο. Οπως επισημαίνεται, από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της παίζει τον ρόλο, τρόπον τινά, μιας εθνικής τράπεζας γάλακτος, καθώς οι εθελόντριες δότριες από όλη την Ελλάδα – που φτάνουν τις 100 ετησίως – στέλνουν το γάλα τους για τις ανάγκες της τράπεζας, ακολουθώντας αυστηρές διαδικασίες.

Οπως τονίζει στα «ΝΕΑ» η προϊσταμένη του τμήματος Προώθησης Μητρικού Θηλασμού / Τράπεζα Γάλακτος του Νοσοκομείου «Ελενα Βενιζέλου» Παναγιώτα Βουρνά, πρόκειται για τη μοναδική τράπεζα για μητρικό γάλα στον νομό Αττικής, ενώ στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν αντίστοιχες στο «Παπαγεωργίου» και στο Ιπποκράτειο. «Στηριζόμαστε στον εθελοντισμό, γιατί χρειάζεσαι δότριες που θηλάζουν για να σου παρέχουν γάλα, το οποίο εμείς θα το αξιοποιήσουμε». Η ίδια εξηγεί πως το γάλα περνάει από παστερίωση και ακολουθείται ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο. «Οι διαδικασίες είναι συγκεκριμένες και το γάλα χορηγείται αποκλειστικά σε μονάδες στον νομό Αττικής – τόσο σε ιδιωτικά όσο και σε δημόσια ιδρύματα. Το μόνο που απαιτείται είναι ένα αίτημα από τον διευθυντή της εκάστοτε μονάδας και εμείς το χορηγούμε».

Η τράπεζα γάλακτος του «Ελενα», μεταξύ άλλων, εξυπηρετεί τις ανάγκες της Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών του Νοσοκομείου, καθώς και άλλων μαιευτηρίων, σύµφωνα πάντα µε τη διαθεσιμότητα αποθεμάτων, ενώ τα έξοδα μεταφοράς από όλη την Ελλάδα καλύπτονται βάσει κριτηρίων (εισοδηματικών, ιατρικών κ.ά.) επιλογής. «Χορηγούμε το παστεριωμένο γάλα για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε την κατάσταση πρόωρων παιδιών αλλά και τελειόμηνων, εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι ή δεν μπορούμε άμεσα να έχουμε το γάλα της μητέρας», τονίζει η Παναγιώτα Βουρνά.

Η καλύτερη πηγή θρεπτικών ουσιών για το νεογνό

Το γάλα αποτελεί τη βάση της διατροφής του ανθρώπου στη νεογνική και βρεφική τουλάχιστον περίοδο της ζωής του, με το μητρικό να θεωρείται ως η καλύτερη πηγή θρεπτικών ουσιών για το νεογνό. Μία από τις σπουδαιότερες ιδιότητες του μητρικού γάλακτος είναι η ανοσολογική προστασία που εξασφαλίζει σε σημαντικό βαθμό για το βρέφος, αφού είναι πλούσιο σε αντισώματα. Σιτίζοντας τα πρόωρα βρέφη αποκλειστικά µε μητρικό γάλα, προλαμβάνονται επιπλοκές από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως η νεκρωτική εντεροκολίτιδα, ενώ το ευαίσθητο και ανώριμο γαστρεντερικό σύστημα των πρόωρων νεογνών ωριμάζει επιτυχώς.

Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες χώρες διεθνώς έχει μειωθεί δραματικά η νεογνική θνησιμότητα, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη σίτιση πρόωρων νεογνών µε μητρικό γάλα από την πρώτη ώρα της ζωής τους. Ερευνες έχουν υπολογίσει ότι πάνω από 800.000 έμβρυα που πεθαίνουν ετησίως, θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν θηλάζονταν αντί να ταΐζονται με βρεφική φόρμουλα. Ωστόσο, τα στοιχεία για το ποσοστό των γυναικών που θηλάσουν δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 80% των γυναικών στη χώρα μας προχωρά σε θηλασμό τον πρώτο μήνα της ζωής του βρέφους και στη συνέχεια καταγράφεται μια δραματική μείωση, η οποία φτάνει στο 4% το πρώτο εξάμηνο και μόλις στο 1% μετά τον πρώτο χρόνο.

Θωρακίζει

Στο πλαίσιο αυτό, ο διευθυντής της Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γιώργος Δασκαλάκης επισημαίνει πως ενώ ο αποκλειστικός θηλασμός συνιστάται για όλα τα μωρά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους, είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα πρόωρα ή άρρωστα νεογνά. «Η σίτιση με μητρικό γάλα είναι πάντα η καλύτερη, καθώς είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και αντισώματα που προστατεύουν το νεογέννητο από λοιμώξεις», λέει και συμπληρώνει: «Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά, τις βιταμίνες και τα μέταλλα που χρειάζεται το παιδί κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής του. Επιπλέον, βοηθά στην προστασία έναντι των κοινών παιδικών ασθενειών, όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι λοιμώξεις της κατώτερης αναπνευστικής οδού, οι λοιμώξεις των αφτιών, η διάρροια και το άσθμα, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εισαγωγής σε νοσοκομείο και την ανάγκη θεραπείας για αλλεργικές και μολυσματικές ασθένειες».

Από την πλευρά της, η προϊσταμένη του Τμήματος Προώθησης Μητρικού Θηλασμού / Τράπεζα Γάλακτος στο «Ελενα Βενιζέλου» Παναγιώτα Βουρνά υπογραμμίζει πως το κύριο όφελος του μητρικού γάλακτος είναι ότι θωρακίζει έναντι των λοιμώξεων. «Αυτό είναι υπεραξία, πέραν από πολλά άλλα πράγματα, το γεγονός δηλαδή ότι η σίτιση με μητρικό γάλα μειώνει κατά πολύ τον κίνδυνο των λοιμώξεων στα παιδιά», καταλήγει.

TO BHMA