Τι «κολυμπάει» στο παγωμένο φεγγάρι του Δία;

 Τρίτη, 15 Οκτωβρίου, 2024

Μετά από ένα ταξίδι πεντέμισι ετών και 2,9 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, το Europa Clipper θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Δία στις 11 Απριλίου 2030, αλλά στόχος του θα είναι η Ευρώπη

Πάνος Σάκκας

Η NASA εκτόξευσε σήμερα ένα διαστημόπλοιο για τον δορυφόρο του πλανήτη Δία «Ευρώπη», έναν από τους ελάχιστους ελπιδοφόρους προορισμούς στο ηλιακό μας σύστημα ως προς την εξερεύνηση της ζωής στο Διάστημα.

Το Europa Clipper είναι η πρώτη αποστολή της διαστημικής υπηρεσίας των ΗΠΑ στον Δία, εδώ και πάνω από μία δεκαετία, αλλά αυτή τη φορά, αντικείμενο της έρευνας είναι το παγωμένο φεγγάρι, που διαθέτει έναν ωκεανό νερού κάτω από το παγωμένο «κέλυφός» του.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι το πιο «υποσχόμενο» μέρος για να αναζητηθεί ζωή στο ηλιακό μας σύστημα, καθώς εκτιμάται πως διαθέτει όλα τις «πρώτες ύλες» για την ανάπτυξη ζωής, τουλάχιστον όπως τη γνωρίζουμε στη γη. 

Ενας πύραυλος της SpaceX Falcon Heavy εκτοξεύθηκε από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της NASA, μαζί με το Europa Clipper, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας αποστολής ύψους 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων της NASA που θα μελετήσει αν η Ευρώπη, το τέταρτο μεγαλύτερο φεγγάρι του Δία, διαθέτει συνθήκες ευνοϊκές για τη ζωή.

Το Europa Clipper είναι το μεγαλύτερο διαπλανητικό διαστημικό σκάφος που έχει κατασκευάσει ποτέ η NASA βάρους 12.500 κιλών. Σχεδόν τα μισά από αυτά οφείλονται στα καύσιμα που θα το μεταφέρουν μέχρι τον προορισμό του, στον πρώτο πλανήτη έξω από τη ζώνη των αστεροειδών. Οταν ξεδιπλωθούν οι ηλιακοί συλλέκτες του, θα εκτείνονται σε μήκος μεγαλύτερο των 33 μέτρων. 

Το διαστημικό σκάφος είναι εξοπλισμένο με εννέα επιστημονικά όργανα, μεταξύ των οποίων ειδικές κάμερες, φασματόμετρα, μαγνητόμετρο και ραντάρ. Οι χειριστές του στη Γη θα χρησιμοποιήσουν αυτή την διαστημική εργαλειοθήκη για να μελετήσουν την επιφάνεια και το εσωτερικό του φεγγαριού με μεγαλύτερη ακρίβεια από ό,τι οι προηγούμενες αποστολές στον Δία.

Μετά από ένα ταξίδι πεντέμισι ετών και 2,9 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, το Europa Clipper θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Δία στις 11 Απριλίου 2030. Στη συνέχεια, θα πραγματοποιήσει 49 διελεύσεις γύρω από την Ευρώπη σε διάστημα τεσσάρων ετών.

Γιατί στην «Ευρώπη»;

Η «Ευρώπη» του Δία είναι λίγο μικρότερη από το φεγγάρι της Γης. Η επιφάνειά της είναι φωτεινή και λεία, καλυμμένη με πάγο, που διακόπτεται από λίγους μόνο κρατήρες. Η ομαλότητα αυτή υποδηλώνει την πιθανότητα ύπαρξης ωκεανού από κάτω, ότι το νερό κατά διαστήματα διαπερνά τον πάγο, χύνεται στην επιφάνεια και παγώνει, γεμίζοντας τα χάσματα.

Οι μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου της Ευρώπης από το διαστημικό σκάφος Galileo της NASA πριν από μερικές δεκαετίες, παρείχαν πολύ πειστικές ενδείξεις και η ευκολότερη και καλύτερη εξήγηση για αυτό το πεδίο είναι η ύπαρξη ενός αλμυρού ωκεανού. 

Πλανητικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να έχει ακόμα και διπλάσια ποσότητα νερού από όλους τους ωκεανούς της Γης μαζί. Από τη στιγμή που αυτό το ερώτημα απαντηθεί, το αμέσως επόμενο είναι «Κολυμπάει κάτι ζωντανό στο νερό;»

«Νομίζω ότι η Ευρώπη είναι σίγουρα το πιο πιθανό μέρος για ζωή πέρα από τη Γη στο ηλιακό μας σύστημα», δήλωσε ο Ρόμπερτ Παπαλάρντο, επιστήμονας του προγράμματος Europa Clipper. «Και αυτό γιατί είναι το πιο πιθανό να έχει τα συστατικά για τη ζωή σε αφθονία και να υπάρχει αρκετός χρόνος για να ξεκινήσει η ζωή».

Πώς θα μελετήσει το διαστημικό σκάφος την Ευρώπη;

Χρησιμοποιώντας τα εννέα όργανα του διαστημικού σκάφους, οι επιστήμονες σκοπεύουν να μετρήσουν το βάθος του ωκεανού της Ευρώπης, να προσδιορίσουν ορισμένες από τις ενώσεις στην παγωμένη επιφάνειά της και να χαρτογραφήσουν με ακρίβεια το μαγνητικό πεδίο, το οποίο θα δώσει πρόσθετες ενδείξεις για το τι βρίσκεται στο εσωτερικό.

Ενας θερμικός αισθητήρας θα αναζητήσει θερμά σημεία, τα οποία θα μπορούσαν να υποδεικνύουν μέρη όπου ο πάγος είναι πιο λεπτός και ο ωκεανός βρίσκεται πιο κοντά στην επιφάνεια.

Αυτό το όργανο θα μπορούσε πίδακες νερού και υδρατμών. Αλλωστε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έχει εντοπίσει σημεία που θα μπορούσαν να εκτονώνονται σποραδικοί πίδακες υδρατμών στην επιφάνεια. 

Κατά τη διάρκεια των διελεύσεων πάνω από το φεγγάρι, ένα άλλο όργανο θα συλλέγει και θα ταυτοποιεί μόρια από την αραιή ατμόσφαιρα, συμπεριλαμβανομένων μορίων με βάση τον άνθρακα που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως δομικά στοιχεία για τη ζωή. Με λίγη τύχη, το Europa Clipper θα μπορούσε να πετάξει μέσα από έναν από τους πίδακες, καθώς αυτός θα υψώνεται πάνω από τον πάγο με αινιγματικά, για την ώρα, υλικά του άγνωστου ωκεανού.